آزمایش‌های بتن تازه یکی از مهم‌ترین مراحل کنترل کیفیت در صنعت ساخت‌وساز به شمار می‌آیند. بتن در حالت تازه، پیش از گیرش و سخت شدن، دارای ویژگی‌هایی است که کیفیت نهایی سازه را تعیین می‌کند. اگرچه مقاومت فشاری و دوام بتن سخت‌شده معیارهای اصلی عملکرد محسوب می‌شوند، اما بدون کنترل دقیق خواص بتن تازه، دستیابی به نتایج مطلوب امکان‌پذیر نیست. از این رو آزمایش‌های بتن تازه جایگاهی کلیدی در چرخه طراحی، تولید، حمل و اجرای بتن دارند و به مهندسان و مجریان کمک می‌کنند تا از کارایی، یکنواختی، قابلیت تراکم، زمان گیرش و مقاومت در برابر جداشدگی و آب‌اندازی اطمینان حاصل کنند.
این آزمایش‌ها اهداف متعددی را دنبال می‌کنند. نخست، کنترل کیفیت تولید بتن و اطمینان از انطباق آن با طرح اختلاط مورد نظر است. دوم، پیش‌بینی عملکرد بتن سخت‌شده بر اساس ویژگی‌های بتن تازه، به ویژه در ارتباط با مقاومت و دوام. سوم، کاهش ریسک‌های اجرایی نظیر کرموشدگی، ترک‌خوردگی یا جداشدگی سنگدانه‌ها. چهارم، بهینه‌سازی طرح اختلاط و اصلاح نسبت آب به سیمان یا افزودنی‌ها. و در نهایت، اطمینان از قابلیت حمل، پمپاژ و اجرای بتن در شرایط واقعی کارگاهی.
از جمله آزمایش‌های متداول بتن تازه می‌توان به آزمایش اسلامپ اشاره کرد که میزان روانی و کارایی بتن را نشان می‌دهد. در این روش بتن در قالب مخروطی ریخته شده و پس از برداشتن قالب، میزان افت ارتفاع بتن اندازه‌گیری می‌شود. اسلامپ کم نشان‌دهنده بتن خشک و سخت، اسلامپ متوسط مناسب برای بتن‌های مسلح و اسلامپ زیاد معرف بتن روان است که باید در برابر جداشدگی کنترل شود. برای بتن‌های روان‌تر یا خودتراکم از آزمایش جریان اسلامپ یا میز جریان استفاده می‌شود که در آن بتن روی صفحه فلزی پخش شده و قطر نهایی آن معیاری از روانی است. همچنین آزمایش وی-بی برای بتن‌های خشک و کم‌اسلامپ کاربرد دارد و زمان لازم برای تغییر شکل بتن تحت لرزش را اندازه‌گیری می‌کند. در بتن‌های خودتراکم آزمایش‌های Slump Flow و T50 اهمیت ویژه‌ای دارند زیرا علاوه بر روانی، ویسکوزیته و توانایی بتن در پر کردن قالب‌های متراکم را نشان می‌دهند. از سوی دیگر، آزمایش‌های جداشدگی و آب‌اندازی به بررسی یکنواختی مخلوط و احتمال خروج آب آزاد از سطح بتن می‌پردازند. این پدیده‌ها در صورت کنترل‌نشدن موجب کاهش مقاومت و افزایش نفوذپذیری بتن خواهند شد. همچنین تعیین زمان گیرش بتن با استفاده از سوزن ویکات، اندازه‌گیری چگالی بتن تازه و تعیین درصد هوای موجود در بتن از دیگر آزمایش‌های مهم هستند که نقش مهمی در کنترل نسبت آب به سیمان، دوام بتن در برابر یخ‌زدگی و کیفیت نهایی سازه دارند.
افزودنی‌های شیمیایی و معدنی نیز تأثیر چشمگیری بر خواص بتن تازه دارند. فوق‌روان‌کننده‌ها امکان افزایش اسلامپ بدون افزایش آب را فراهم می‌کنند. کاهنده‌های آب کارایی و مقاومت نهایی بتن را بهبود می‌بخشند. مواد حباب‌زا مقاومت بتن در برابر یخ‌زدگی را افزایش می‌دهند و پوزولان‌ها یا میکروسیلیس با اصلاح رئولوژی، آب‌اندازی را کاهش می‌دهند. بنابراین آزمایش بتن تازه ابزاری برای ارزیابی تأثیر این افزودنی‌ها نیز محسوب می‌شود.
این آزمایش‌ها بر اساس استانداردهای معتبر بین‌المللی و ملی انجام می‌شوند. استاندارد ASTM C143 برای آزمایش اسلامپ، ASTM C231 برای تعیین هوای بتن تازه، ASTM C138 برای چگالی و مجموعه استانداردهای EN 12350 در اروپا از مهم‌ترین مراجع هستند. در ایران نیز آیین‌نامه بتن ایران (آبا) به عنوان مرجع اصلی کنترل کیفیت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در این میان مراکز تخصصی نقش کلیدی در ارتقای دانش و کیفیت بتن ایفا می‌کنند. مرکز تحقیقات بتن کلینیک بتن ایران مستقر در شهر دماوند یکی از پیشگامان این حوزه است که با پوشش‌دهی عملیات اجرایی در استان تهران و بهره‌گیری از بهترین نیروهای متخصص، خدماتی جامع در زمینه کنترل کیفیت، مشاوره فنی و اجرای پروژه‌های عمرانی ارائه می‌دهد. مدیریت این مرکز بر عهده دکتر علی دهقان بنادکی و دکتر محمد قمیشی است که با تکیه بر دانش علمی و تجربه گسترده خود توانسته‌اند جایگاه ویژه‌ای برای این مرکز در صنعت ساخت‌وساز کشور ایجاد کنند. این مرکز با ترکیب پژوهش‌های علمی و فعالیت‌های اجرایی، مرجعی معتبر برای آزمایش‌ها و تحقیقات بتن در ایران به شمار می‌رود.
در جمع‌بندی می‌توان گفت آزمایش‌های بتن تازه نه‌تنها ابزاری برای کنترل کیفیت در کارگاه هستند، بلکه پلی میان طراحی علمی و اجرای عملی محسوب می‌شوند. این آزمایش‌ها تضمین می‌کنند که بتن تولیدشده علاوه بر مقاومت و دوام، از نظر اجرایی نیز کارایی لازم را داشته باشد. در کنار این، نقش مراکز تحقیقاتی و تخصصی همچون مرکز تحقیقات بتن کلینیک بتن ایران در ارتقای سطح دانش، استانداردسازی و اجرای دقیق پروژه‌ها غیرقابل انکار است. کنترل دقیق بتن تازه کلید دستیابی به بتن سخت‌شده مقاوم، بادوام و اقتصادی است و توجه به این مرحله تضمین‌کننده موفقیت پروژه‌های عمرانی در بلندمدت خواهد بود.
شماره تماس مرکز تحقیقات بتن:
09121728400
09121930163