شاتکریت| بتن پاششی | بتن پاشی
بتن پاشی، اسپری کردن بتن یا شاتکریت (به انگلیسی shotcrete؛ مرکب از دو کلمه ی shot و concrete) است. معنی شاتکریت را می توان به معنی پاشیدن بتن یا شات کریت نام برد و فرآیندی است که در آن مخلوط بتن به صورت اسپری شده به محل مورد نظر پاشیده میشود. هدف از انجام دادن چنین پروسه ای، این است که محصول نهایی ما، مقاومت بالا و نفوذپذیری کمی داشته باشد. یکی از ویژگی‌های اصلی بتن که همیشه عنوان میشود، شکل‌پذیری بالای آن است ( البته ممکن است تصورش را نمی‌کردید که بتن تا این حد انعطاف‌پذیر باشد ) و در واقع شاتکریت یکی از بهترین استفاده های ما از این ویژگی منحصر به فرد بتن می‌باشد. در پاسخ به این سوال که شاتکریت یا بتن پاششی چیست می توان گفت این نوع بتن برای تعمیر سازه های موجود و همچنین کارهایی که به قالب بندی نیاز ندارد و یا شکل های پیچیده با ضخامت کم مورد استفاده قرار می گیرد. عموما برای پوشش داخلی تونل ها و تانک ها و مخازن بتن پیش تنیده کاربرد دارد و از مصارف دیگر آن برای پایدار کردن صخره های سنگی شیب دار، پوشش دادن صفحات فولادی به منظور ایجاد سپر ضد آتش می توان نام برد. بتن پاشی یا شاتکریت به فرآیند اجرای بتن با فشار هوا و سرعت بالا بر روی سازه یا سطح اطلاق می شود. در این روش بتن متشکل از سیمان، ماسه و سنگدانه به صورت لایه ای متراکم خود نگهدار و باربر بر روی سطح قرار می گیرد. سرعت بالای شاتکریت باعث فشرده شدن بتن به صورت دینامیکی می شود.
✔ بتن پاششی و ملات ترمیمی بتن
بتن پاششی و ملات ترمیمی پاششی بتن در سالهای اخیر در ساخت و ساز مهندسی اهمیت افزوده ای یافته است. یکی از ویژگی هایی که در بتن پاششی باید تامین شود حداقل ریخته پاش و بازگشت بتن از سطحی است که بتن بر روی آن پاشیده می شود . چسبندگی زیادی که با استفاده از مواد قوام آور به دست می آید به طور قابل ملاحظه ای باعث کاهش بازگشت می شود .لایه های ضخیم از ملات ترمیمی پاششی بدون مواد افزودنی تندگیر کننده یا ضد یخ بتن ممکن است از شکم دادگی در سطوح عمودی آسیب ببیند . این مشکل می تواند با استفاده از شاتکریت الیافی با الیاف ریز کاهش یابد اما با استفاده از مواد قوام آور بیشتر می توان به حل این مشکل کمک نمود. جهت جایگزین شاتکریت می توان به الیاف ماکروسینتتیک اشاره کرد.
✔ کاربردهای بتن پاششی یا شاتکریت
1.ترمیم و بازسازی سازه های بتنی و بتن های قدیمی
2.ایجاد پوشش نگهدار اولیه تونل ها
3.پایدار سازی شیب های خاکی و شنی
4.پایدارسازی سازه های زیرزمینی
5.پایدارسازی معادن
6.لاینینگ کانال ها
7.جلوگیری از فرسایش خاک
8.استخرسازی
و ...
✔ انواع شاتکریت یا بتن پاششی
بتن پاشیده بسته به مقدار و نحوه اختلاط آب به دو روش تقسیم می شود.
1.شاتکریت مخلوط خشک (Dry Mix Shotcrete)
2.شاتکریت مخلوط تر (Wet Mix Shotcrete)
شاتکریت نسوز یا ضد حریق یکی از انواع شاتکریت هاست.
شاتکریت بتن پاششی مخلوط خشک (Dry Mix Shotcrete)
در این روش آب مورد نیاز بتن در هنگام خروج مواد از نازل به آن افزوده می شود.مخلوط بتن متشکل از سیمان، ماسه و شن تنها با مقدار کمی آب جهت کاهش گرد و غبار توسط فشار هوا به سطح پاشیده می شود.آب مورد نیاز جهت هیدراسیون سیمان به مواد در حال پمپاژ اضافه می شود. این روش جهت تعمیر و ایجاد روکش سطحی با ضخامت های کمتر از 10 cm اجرا ی شود.
در گذشته به علت در دسترس بودن و قیمت کم وسایل مورد نیاز شاتکریت از این روش استفاده می شد.
مزایای شاتکریت بتن پاششی مخلوط خشک
مزایای شاتکریت بتن پاششی مخلوط خشک می توان به حمل آسان مواد خشک این روش اشاره کرد که در مسافت های طولانی علی الخصوص کاربرد های معدنی، بسیار پر اهمیت بود. قیمت مناسب شاتکریت بتن پاش مخلوط خشک از دیگر مزایای این نوع است .
معایب شاتکریت بتن پاششی مخلوط خشک
از معایب شاتکریت بتن پاششی مخلوط خشک می توان به ایجاد گرد و غبار فراوان هنگام اجرا، هیدراته نشدن ملات به دلیل مخلوط نشدن مناسب مواد با آب و هدر رفتن قسمت عمده مصالح (15 تا 50 درصد) به دلیل هیدراته نشدن ملات اشاره کرد. همچنین به دلیل استفاده از مصالح دانه ریز در ترکیب شاتکریت یا بتن پاششی ، مقاومت مکانیکی پایینی دارد. به دلیل وجود آب زیاد احتمال ترک خوردن بتن پس از خشک شدن وجود دارد.
شاتکریت مخلوط تر (Wet Mix Shotcrete)
در این روش ابتدا مصالح مورد استفاده با آب مخلوط شده و افزودنی های دیگر به آن اضافه می شود. سپس ملات مورد استفاده در دستگاه پاش شاتکریت ریخته شده و توسط فشار هوای دستگاه شاتکریت به سطح مورد نظر پمپاژ می شود. میزان آب این مخلوط باید به گونه ای باشد که امکان پمپاژ توسط لوله وجود داشته باشد. ضخامت مناسب لایه ی بتن پاشیده در این روش در دیوار ها 50cm و سقف 20cm می باشد.
مزایای شاتکریت مخلوط تر
1.عدم نیاز به قالب بندی که موجب کاهش هزینه های نیروی انسانی و لوازم قالب بندی می شود
2.افزایش دید اپراتور به دلیل عدم نیاز به قالب بندی
3.مناسب جهت روکش کردن پایه پل و لاینینگ تونل ها
4.افزایش مقاومت مکانیکی با استفاده از مصالح دانه درشت
5.اجرای سازه های منحنی، قوس دار و غیر منظم
6.افزایش چسبندگی بین بتن و میلگرد
7.امکان تثبیت و پایداری کوه ها و صخره های طبیعی
8.مناسب جهت اماکنی که احتمال خوردگی بتن و آتش سوزی دارند با افزایش ضخامت لوله های بتنی
9.کاهش نفوذپذیری بتن
10.آب بندی سطح
11.مقایسه دو روش شاتکریت خشک و تر
12.امکان حمل آسان مواد در مسافت زیاد در شاتکریت خشک
13.امکان استفاده از لایه های ضخیم تر در شاتکریت تر
14.ریزش و هدر رفت کمتر مصالح در هنگام اجرا شاتکریت تر
15.افزایش مقاومت مکانیکی با استفاده از مصالح دانه درشت شاتکریت تر نسبت به خشک
16.امکان کنترل میزان آب مصرفی و نسبت آب به سیمان شاتکریت تر
17.امکان استفاده از فیبر های فولادی و پروپیلن در بتن شاتکریت تر
18.کاهش استهلاک دستگاه های شاتکریت تر نسبت به خشک
19.کیفیت شاتکریت به عواملی از جمله کیفیت مواد، تجهیزات و روش اجرا، مهارت اپراتور، کنترل آب مخلوط، سرعت نازل و تکنیک پاشش بستگی دارد. در صورت عدم رعایت این موارد مشکلات ایجاد شده نیازمند حذف و اجرای مجدد شاتکریت است. از این رو استفاده از افراد ماهر جهت اجرای شاتکریت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
✔ شاتکریت بتن سبک
اغلب سنگدانه های سبک دارای خلل و فرج و جذب آب زیادتر از سنگدانه های معمولی هستند . این ویژگی سبب می شود آب به آسانی جذب شده و در نتیجه باعث کاهش آب مخلوط و کاهش کارایی بتن شود. پمپ کردن بتن سبک دانه اگر سنگدانه ها قبلا خیس نخورده باشند و اشباع نشده باشند مشکلات دیگری را ظاهر می کند. فشار ناشی از پمپ شاتکریت و قیمت پمپ شاتکریت سبب داخل کردن آب در سنگدانه ها شده که سبب خشک شدن مخلوط و بسته شدن خطوط پمپ خواهد شد . مواد قوام آور می تواند این مشکل را با کاهش میزان آب قابل جذب مرتفع کند. علاوه بر آن استفاده از سنگدانه های نیمه اشباع در بتن سبک را امکان پذیر نماید . مواد قوام آور مزیت دیگری در بتن سبک نیز دارند و آن بهبود همگنی بتن است. چگالی شاتکریت کم سبکدانه ها باعث غوطه ور شدن آن ها در بتن هایی با کارایی زیاد می شود، مواد قوام آور باعث افزایش لزجت خمیری شده و از غوطه ور شدن جلوگیری کرده و مخلوط را همگن نگه می دارد .
✔ شاتکریت بتن نیمه خشک پیش ساخته
محصولات بتنی ساخته شده از بتن نیمه خشک به مقدار حداکثر محدود گردد . برقراری تعادل بین آب مورد نیاز برای مقاومت اولیه و آب مورد نیاز برای تراکم و هیدراتاسیون سخت امکان پذیر میشود . استفاده از مواد قوام آور باعث افزایش محدوده میزان بهینه آب مورد استفاده می شود.
بنابراین در صورت استفاده از مواد افزودنی قوام آور در بتن می توان بسیاری از مشکلات رایج در بتن های نوین را بهبود بخشید و یا به طور کامل رفع نمود . در جدول 7 -2 ، مشکلات رایج در انواع بتن های نوین و نحوه اثر گذاری ماده افزودنی قوام آور به طور خلاصه بیان شده است :
✔ شاتکریت پودری MTOSHOT\P
MTOSHOT\P یک افزودنی زودگیر کننده بدون خطر و فاقد قلیایی است که در عملیات بتن پاششی به روش خشک استفاده می شود. این محصول به صورت پودر عرضه می گردد و مقادیر مصرف آن بسته به زمان گیرش دلخواه و سخت شدن بتن متغیر است.
شاتکریت پودری MTOSHOT\P
پودر زودگیر کننده قوی برای بتن پاشی به روش خشک، غیر قلیایی و بی خطر
✔ فواید شاتکریت پودری چیست ؟
خاصیت زودگیر کنندگی این محصول امکان می دهد که :
اجرای لایه هایی به ضخامت 100 تا 150 میلیمتر روی دیوار و یا سقف در یک مرحله پاششی فراهم آید. (همانند زودگیر کننده های آلومیناتی).
انجام مراحل کار سریع تر می شود.
✔ فرمول بی نظیر شاتکریت پودری
باعث توسعه عالی مقاومت های زودرس می شود.
کاهش مقاومت بلند مدت را محدود می کند.
دوام بتن را در مقایسه با زودگیر کننده های سنتی بهبود می بخشد.
طبیعت غیر خطرناک و غیر سوزنده بودن این محصول :
از سوختگی های پوستی جلوگیری نموده و شرایط محیط کار را بهبود می بخشد.
ملاحظات حمل و نقل را کاهش داده و باعث صرفه جویی اقتصادی می شود.
ورود نمک ها به آب جاری را کاهش می دهد.
✔ محدودیت های کاربردی شاتکریت پودری
MTOSHOT\P برای همه کارهایی که نیاز به مقاومت کوتاه مدت و دراز مدت زیاد و اجرای لایه های ضخیم دارند مناسب است.
1.نگهداری موقت و دائم صخره ها
2.اجرای پوشش (آستر) نهایی (اجرا در یک مرحله)
3.عملیات تعمیری
4.تونل ها و شاتکریت تجهیز تونل
5.معادن
بسته بندی شاتکریت پودری MTOSHOT\P در کیسه های 20 کیلوگرمی عرضه می گردد.
مشخصات فیزیکی و شیمیایی شاتکریت پودری MTOSHOT\P
| وزن مخصوص | gr/cm3 9/0- 8/0 |
| حالت فیزیکی | پودر |
| رنگ | سفید |
| عدد قلیایی | 5/7- 5/6 |
| مقدار کلراید | کمتر از 1/0 درصد |
✔ مقادیر مصرف شاتکریت پودری
مقادیر مصرف MTOSHOT\P، بستگی به عواملی چون :
دمای بتن، هوا، و سیمان مصرفی دارد. با توجه به زمان گیرش و مقاومت اولیه دلخواه مقادیر مصرف بین 5 تا 10 درصد وزن سیمان متغیر است. مصرف مقادیر بیشتر از 10 درصد باعث کاهش مقاومت نهایی می گردد. در هر حال انجام آزمایش های کارگاهی توصیه می شود.
✔ روش اجرای شاتکریت پودری
آماده سازی بستر کار شاتکریت پودری :
سطح زیر کار بایستی تمیز و عاری از تکه های سست باشد و فقط کمی خراشیده می شود.
حساسیت سیمانی
سن: پیشنهاد می شود فقط از سیمان تازه استفاده شود. زیرا سیمان های کهنه باعث تاثیر منفی در مختصات گیرش مخلوط بتن می شوند.
نوع سیمان: MTOSHOT\P به نوع سیمان حساسیت دارد. با برخی از سیمان ها مختصات گیرش خیلی کند است. این حساسیت با کم نمودن نسبت آب به سیمان جبران می شود. پیشنهاد می شود از سیمان پرتلند معمولی (OPC) یا سیمان زود سخت شونده (RHPC) استفاده شود که به طور معمول مختصات زودگیر شاتکریت بهتری نسبت به سیمان ترکیبی و یا ضد سولفات دارند. در هر حال تاکید می شود که انجام آزمایش های مقدماتی برای کنترل زمان گیرش و مختصات مقاومت 24 ساعته بر روی سیمان مصرفی در دستور کار قرار گیرد.
نحوه ارزیابی مختصات مقاومت 24 ساعته
| گیرش اولیه | گیرش نهایی | مقاومت 24 ساعته | رده بندی |
| 2 دقیقه | 6 تا 8 دقیقه | 18 تا 20 مگاپاسکال | خوب |
| 5 دقیقه | 8 تا ‘12 | 12 تا 15 مگاپاسکال | قابل قبول |
| بیش از ‘10 | بیش از ‘15 | کمتر از 10 مگاپاسکال | ضعیف |
توجه : چنانچه زمان گیرش کوتاه باشد، مقاومت 24 ساعته خوب است. زمانی که گیرش به آرامی انجام می شود اجرای لایه های پاششی تا ضخامت 50 تا 70 میلیمتر به طور عمودی و 30 تا 50 میلیمتر به طور بالاسری امکان پذیر است.
✔ طرح اختلاط شاتکریت MTOSHOT\P
در طرح اختلاط هایی که از MTOSHOT\P استفاده می شود حداقل سیمان مورد نیاز 350 کیلوگرم در مترمکعب است. ولی بهتر است به 400 کیلوگرم در مترمکعب افزایش یابد.
✔ کاربرد شاتکریت MTPSHOT\P
MTOSHOT\P درست قبل از مصرف به مخلوط اضافه می شود.
✔ میزان مصرف شاتکریت MTPSHOT\P
به صورت پودر بایستی در حدود 4 الی 7 درصد درون سیمان مصرفی استفاده شود.
توجه
اطلاعات داده شده نه تنها بر مبنای نتایج آزمایشگاهی بلکه بر تجربیات کارگاهی استوارند. اما به دلیل عوامل متعدد تاثیرگذار، این اطلاعات فاقد تضمین اجرایی و یا مسئولیت عمومی می باشند. برای کسب اطلاعات بیشتر جهت آگاهی از نحوه خرید شاتکریت ، قیمت بتن پاششی شاتکریت، آشنایی با عیار بتن شاتکریت و مشخصات فنی شاتکریت با بخش فنی شرکت کلینیک بتن ایران(مهندسین مشاور مهرازان پایدار) تماس حاصل فرمایید.
انبارداری شاتکریت پودری
چنانچه در جای خشک و در بسته بندی اصلی نگهداری شود تا 12 ماه قابل استفاده است.
نکات ایمنی شاتکریت پودری
برخلاف سایر افزودنی های زودگیر کننده معمولی MTOSHOT\P به پوست صدمه کمتری می زند. بنابراین خطر کمتری برای سلامتی دارد. MTOSHOT\P در طبقه بندی غیر خطرناک قرار دارد.
تاییدیه کیفیت شاتکریت پودری
تمامی محصولاتی که توسط شرکت کلینیک بتن ایران (مهندسین مشاور مهرازان پایدار) تولید و عرضه می گردند مطابق با استانداردهای کیفی بین المللی می باشند.
