ملات خود تراز شونده همچون گروت های با روانی بالا و زیر لایه هایی که برای تامین یک سطح هموار یا صاف برای صفحه ستون های دستگاهی و پوشش های کف به کار برده می شوند. این نوع ملات، یک ملات تعمیری است که اغلب فرآورده‌ها در کف‌های جدید و قدیمی ساخته شده از بتن درجا، بتن آماده یا چوب اعمال می‌شوند و به صورت فزاینده برای تعمیر کف‌هایی که خراب شده‌اند، شکم داده‌اند، پوسته پوسته شده‌اند یا ساییدگی پیدا کرده‌اند، استفاده می‌شود. این مواد که به سادگی مورد استفاده قرار می‌گیرند، نیاز به ماله کشی را از بین می‌برند و می‌توانند ترافیک با دامنه 6 – 4 ساعت در دماهای در بازه 15 تا 32 (60 تا 90) را تحمل کنند. مواد اختصاصی از پیش بسته بندی شده (متشکل از ماسه، سیمان و فوق روان کننده‌های افزودنی، لاتکس‌های پلیمری و عوامل ژلی)، وقتی با آب مخلوط می‌شوند، اختلاط‌های دوغاب از نوع خود تراز شونده تولید می‌نمایند که می‌تواند با پمپاژ یا پارو کردن و یا گستردن توسط ماله کش بتن ریزی شود (شکل 7-24). می‌توانید این ملات را به راحتی از کلینیک بتن ایران تهیه نمایید.
خصوصیات روانی ملات خود تراز شونده
خصوصیات روانی و خود تراز شوندگی این فرآورده‌ها توسط رفتار تغییر شکلی مواد شبیه دوغاب مدیریت می‌شود. در نسبت‌های آب به سیمان پایین، لازم است برای حصول اطمینان از معلق شدن مناسب ذرات جامد، بیشتر ترکیبات خود تراز شونده توسط یک تنش تسلیم و رفتار تکان خواهی (تیکسوتروپیک) شناسایی شوند. برای یافتن خصوصیات خود تراز شوندگی، تنش تسلیم باید کاهش یابد و این با انتخاب و ترکیب اجزاء اختلاط مناسب در سطوح بهینه به دست می‌آید. مثلا، افزودن یک فوق روان کننده، منجر به کاهش تنش تسلیم و کاهش همزمان تکان خواهی اختلاط می‌شود و حال آن‌که میزان و نوع ریزترین جزء سنگدانه اثر چشمگیری بر پایداری و روانی بتن دارد.
شکل 7 – 24 زیر لایه‌های خود تراز شونده بتن ریزی شده توسط پمپاژ
شکل 7 – 25 اثر نوع فوق روان کننده (MFS و NFS، ملامین و نفتالن سولفونات‌ها) روی رفتار بتن
نقش فوق روان کننده‌ها بر ملات خود تراز شونده
نقش محوری که فوق روان کننده‌ها در فرمولاسیون ملات‌های خود تراز شونده، بازی کردن آن‌هاست که به علت اثرات اساسی است که روی رفتار بتن ایجاد می‌نمایند. چنین تاثیراتی از جذب افزودنی بر سطوح دانه‌های سیمان ناشی می‌شود، در نتیجه در سطوحی با بار مشابه یا صفر تولید می‌نمایند که متقابلا دفع شونده هستند. بنابراین آنها کاملا ذرات سیمان را پراکنده می‌کنند، آب بیشتری را برای لیز کنندگی آزاد می‌کنند و جاذبه میان ذره‌ای را کاهش می‌دهند. هر دو تنش تسلیم و ویسکوزیته شکل پذیر کاهش می‌یابند و این کاهش در تنش تسلیم بیشتر است، تا جایی که اگر به مقدار کافی افزودنی اضافه شود ممکن است کاملا (تنش تسلیم و ویسکوزیته) از بین برود و شاهد رفتار نیوتونی باشیم (شکل 7 – 25).
افزودنی های بهبود دهنده ویسکوزیته
تغییر شکل و کنترل افت اسلامپ سیال بر مبنای بسیاری کاربرد‌ها برای پلیمرهای محلول در آب در کاربردهای پس کشیدگی، گروت آستری‌های تونل، در گروت‌های سازه‌ای برای تامین سطوح تراز برای صفحه ستون‌های دستگاهی، گروت‌های تزریقی، زیر لایه‌های خود تراز شونده و زیر آب، بتن‌های خود متراکم شونده استفاده می‌شود. بتن و ملات حاوی VEA ها علیرغم اسلامپ بالا (mm 180) و مقادیر جدول روانی، تمایلات به جدایی شیرآبه از سنگدانه (آب انداختگی) حداقلی را نشان می‌دهند. این بتن به اندازه کافی چسبنده هست تا بتواند در معرض واقع شدگی محدودی را به آب ممکن سازد. چنین بتن غیر فرو پاشنده‌ای می‌تواند به شکل پر از آب شده بدون لوله ترمی ریخته شود تا تولید تعمیرات سازه‌ای متراکم نماید. این نوع ماده مزیت‌های خاصی بر بتن سنتی دارد، هم در زمینه کیفیت و هم در کاهش هزینه بتن ریزی. مخلوط‌های بتنی تشکیل شده با VEA ها پیوند عالی با فولاد تسلیح کننده نشان می‌دهد و چون مهاجرت آب می‌تواند با ترکیب صحیح VEA و یک فوق روان کننده می‌تواند کنترل شود، امکان این هست که تیرهای بتنی را تشکیل دهیم که آرماتورهای بالایی حداقلی داشته باشد. نتایج آزمایش بیرون کشیدگی حاکی از آن است که حذف آب انداختگی می‌تواند اثر فشار بالا را از طریق توسعه حد فاصل میان فولاد مسلح کننده و بتن را به حداقل برساند. کاهش مقاومت پیوند میلگردهای قرار داده شده به صورت افقی در مقاطع بالایی المان‌های سازه‌ای، طوری که مقابل میلگرد قرار گرفته در نزدیکی پایین المان‌ها باشند، به نام اثر میلگرد بالایی شناخته می‌شود. مطالعات تیر در مقیاس بزرگ به طور چشمگیری اثرات میلگرد بالایی را کاهنده، نشان داده است (شکل 7 – 26).
دیگر کارکردها شامل ساخت دال‌های کف در جایی است که به کار بردن دستی سطح افزودنی در بتن به تولید آب ناشی از جدایی شیرآبه از سنگدانه منجر خواهد شد، که برای ارتقاء عملیات تکمیلی مورد نیاز است. کاربرد VEA در کارکرد‌های گروت کردن و بتن در زیر آب در قسمت زیر بررسی می‌شود.
شکل 7 – 26 اثر پیمانه مصرفی VEA و ارتفاع ستون بر اثر میلگرد بالایی