ملات چیست؟
ملات ها چسب های ساختمانی هستند که برای اتصال مصالح ساختمانی استفاده می شوند. به طور کلی ملات یک ماده ی خمیری شکل است که برای چسباندن مصالح به یک دیگر و تامین یک بستر مقاوم و اندود کاری سطوح داخلی و خارجی ساختمان و بندکشی کاربرد دارد. ملات ها دارای دو جز اصلی می باشند؛ یکی قسمت چسب ملات که دارای حجم کم است و دیگر پرکننده که 80 درصد از حجم کل را تشکیل می دهد. به طور مثال در ملات ماسه و سیمان، سیمان چسب ملات و ماسه پرکننده ملات است.
آشنایی با انواع ملات های کاربردی در ساختمان
ملات و بتن مهم ترین اجزای اصلی به کار رفته در صنعت ساختمان می باشد. بتن به طور کلی مخلوطی است از مصالح سیمانی به همراه مصالح سنگی با قطر بزرگتر از 5mm در حالی که میزان مخلوط ماسه و سیمان است. از سیمان با مصالح سنگی که اندازه آنها کوچکتر از 5mm هستند.
می توان گفت رومیان باستان بتن های ابتدایی و در عین حال بسیار خوبی ساختند که از مخلوط خاکستر آتشفشانی که منشا آن دامنه های پوزلانی کوه آتشفشانی وسویوس واقع در جنوب غربی ایتالیا و آهک شکفته بود تشکیل می شد و به این خاطر به سیمان پوزلانی معروف گشت. تکنولوژی سیمان حتی به قبل از این تاریخ و در زمان یونانیان باستان و تمدن بین النهرین (بین رود دجله و فرات) باز می گردد.
ولیکن این رومی ها بودند که بتن هایی ساختند که در پر کردن دیوارها، کف سازی سفالی سیمانی و حتی در ساختمان پانته آن از آن استفاده کردند، که هنوز پابرجا می باشد و گواهی بر مهارت و هنر آن دوران است.
با این وجود، ثبت انحصاری این ماده به نام سیمان پرتلند توسط جوزف آسپدین در شهر لیدز در انگلستان در سال 1824 صورت گرفت که منجر به گسترش کاربرد بتن ها و ملات های خوب و با مقاومت بالا گردید که امروز در سراسر جهان استفاده می شود. علت نامگذاری آن به سیمان پرتلند شباهت ظاهری آن به سنگ ساختمانی معروف پرتلند بیل در شهرک دورست می باشد، این سیمان از حرارت دادن دوغاب آهک یا پودر آهک با رس در کوره ساخته می شود سپس کلینکر به دست آمده را با آسیاب کردن به پودر ریزدانه تبدیل کرده و به آن گچ اضافه می کنند.
در این قسمت جزییات ملات های معمولی که می توان در سیمان کشی کف یا در دیگر کارهای روزمره ساختمانی به کار برد، و همچنین ملات گرانولیتی که برای تعمیرات بتن و همینطور ملات مورد استفاده در منهول ها، ملات پرکننده گوشه های نامنظم، یا ملات مورد استفاده برای شمشه کشی روی کف موجود توضیح داده می شود.
ملات ها به منظورهای مختلفی در صنعت ساختمان سازی به کار می روند که شامل آجر چینی، بستر سازی قطعات کوچک بتنی و پرکردن درز انواع روسازی های معین می باشد.
قیمت ملات ماسه سیمان
✔ نکات ایمنی در استفاده از ملات ساختمانی
باید توجه داشت که سیمان تر می تواند به پوست یا چشم صدمه برساند. همواره قبل از شروع کار از دستکش استفاده کنید. از تماس سیمان با چشم یا پوست به صورت مستقیم خودداری کنید.
در صورت تماس سیمان یا مصالح با پایه سیمانی با پوست بلافاصله محل را با آب بشویید. اگر سیمان برای مدت طولانی روی پوست باقی بماند، ممکن است دچار سوختگی سیمان شوید، که هر چند مهلک نمی باشد ولی دردناک است.
انواع ملات های مخلوط ساختمانی
در اینجا انواع ملات سیمان در سه تیپ مختلف آماده است:
- ماسه و آهک به علاوه سیمان (آهک به عنوان روان کننده عمل می کند)
- ماسه به علاوه سیمان بنایی (سیمان بنایی دارای روان کننده است)
- ماسه و سیمان به علاوه روان کننده – این ملات بیشتر برای روسازی به کار می رود.
روان کننده + ماسه - سیمان | ماسه – سیمان بنایی | ماسه – آهک - سیمان | تیپ ملات |
ــ | ــ | 1: ¼ :3 | I |
1:3-4 | 1:2 ½ -3 ½ | 1: ½ :4-4 ½ | II |
1:5-6 | 1:4-5 | 1:1:5-6 | III |
1:7-8 | 1:5 ½ - 6 ½ | 1:2:8-9 | IV |
1:8 | 1:6 ½ -7 | 1:3:10-12 | V |
بررسی نسبت ماسه به سیمان در ملات ساختمانی
1 واحد سیمان + 4 واحد ماسه ساختمانی
همچنان که ملاحظه می شود، استاندارد ملات ماسه سیمان تیپ II با نسبت مخلوط سیمان با ماسه؛ 4 واحد ماسه ساختمانی (ماسه نرم) و 1 واحد سیمان پرتلند معمولی مناسب ترین می باشد. این نسبت را می توان به 3 قسمت ماسه و 1 قسمت سیمان برای سطوحی که زیر بار ترافیک سنگین هستند کاهش داد، ولیکن برای اکثر روسازی ها نسبت ملات ماسه سیمان، 4:1 کاملا مناسب است.
✔ انواع ملات های ساختمانی
ملات معمولی
ملات های معمولی در بسیاری از کارهای ساختمانی مانند کف فرش ها، آجرچینی و کفسازی های صلب بلوکی و امور تعمیرات به طور روزمره به کار برده می شوند.
ملات هایی که در آجرچینی به کار میروند به پنج تیپ تقسیم می شوند، از دسته I که قوی ترین است تا دسته V که ضعیف ترین ملات محسوب می گردد.
ملات رنگی
اگر قصد ساخت ملات رنگی را دارید، رنگ سیمان را به مصالح سنگی خشک اضافه کنید و قبل از اضافه کردن آب به آن، مخلوط را کاملا بهم زنید. یا آنکه از فروشگاه های مصالح ساختمانی ملات های رنگی حاضری تهیه کنید. ملات سیاه چه با رنگ سیمان ساخته شده باشد، یا به صورت بسته بندی خریده شده باشد، با سنگ طبیعی و انواع سنگ های شکسته کف حیاط به خوبی کار می کند و نمای کف سازی نسبت به ملات بیشتر به چشم می خورد. اگر از رنگ سیمان برای ساخت ملات سیاه رنگ استفاده می کنید، سعی کنید تا از ماسه به رنگ نقره ای یا ماسه های با رنگ خیلی روشن استفاده کنید، زیرا در این صورت رنگ کمتری برای ساخت یک ملات سیاه خوب مورد نیاز است تا آن که از ماسه قرمز رنگ استفاده کنید. جهت اطلاع از نحوه خرید و قیمت انواع ملات های ساختمان و ملات رنگی می توانید با کارشناسان کلینیک بتن ایران در ارتباط باشید.
ملات آهک
ملات آهک در پروژه های روسازی به ندرت به کار می روند، هر چند زمانی در سنگ فرش ها استفاده می شد. امروزه، استفاده از این ملات به دیوار چینی و سنگ کاری قائم و پروژه هایی که در آن از مصالح سنتی استفاده می شود محدود می شود.
با این وجود، در بعضی از پروژه ها، بستر سازی با ملات آهک برای روسازی ها بکار می رود که احتمالا برای حالتی است که ترافیک روسازی بیش از حد باشد. علت این امر نگرانی معقول درباره صدمه دیدن یا جریان یافتن بستر ماسه ای تمیز و نرم در زمانی که بیش از حد مرطوب یا خشک باشد، است. بستر ملاتی یا بتنی ممکن است بیش از حد صلب باشد و تحت اثر ترافیک ترک بخورد، و در عین حال باعث چسبندگی وجوه جانبی قطعات روسازی به آن می شود که کار تمیز کردن این قطعات را مشکل می سازد.
از طرف دیگر، ملات آهک دارای پلاستیسیته کافیست به طوری که این امکان را فراهم می سازد تا ملات کف سازی صنعتی بر روی آن به سادگی اجرا شود، ولیکن وقتی که ملات پخش شد، آهک آزاد داخل ملات با دی اکسید کربن محیط واکنش نشان داده، تبدیل به کربنات کلسیم شده و ملات را به اندازه کافی سخت می کند، بدون آنکه سنگ به سختی روی آن چیده شود یا به روسازی بچسبد. توجه کنید که در محل درزها، به ملات ماسه و آهک باید مطابق نسبت های مناسب سیمان اضافه گردد. این کار به منظور اطمینان از کافی بودن سختی درز برای مقاومت در برابر بارهای ترافیکی و هوازدگی می باشد.
ملات گرانولیت
ملات گرانولیت در واقع یک ملات بتن ریزدانه است. از این ملات به طور گسترده در صنعت ساختمان برای ساخت سطوح کوچک بتنی استفاده می شود مانند بستر سازی زیر لوله های فاضلاب و منهول ها، و اصولا در هر جایی که دارای پوشش سخت می باشد می توان به کار برد. از آنجایی که این ملات را می توان به صورت یک لایه نازک (در شرایط خاص به ضخامت 6 mm) اجرا کرد و همچنین هزینه کم آن، به عنوان یک سطح الاستیک مطلوب می باشد. این ملات را می توان برای پله ها و یا در هر جایی که سطح تمام شده سخت و صیقلی مانند سطح تمام شده بتن مورد نیاز است به کار برد و یا بر روی کف های بتنی موجود کشید.
گرانو نام تجارتی ماده ایست که تشکیل شده است از سنگدانه های ریز و سخت، که اغلب و نه فقط انحصارا از جنس گرانیت می باشد. به این مصالح مقدار کمی ماسه و سیمان پرتلند معمولی اضافه می شود.
شش واحد گرانو را با یک واحد ماسه و دو واحد سیمان مخلوط کنید. این مصالح را، قبل از آنکه آب به آن اضافه شود به صورت خشک با هم مخلوط کنید. روان کننده ها، عامل های مقاوم کننده و رنگ ها را برحسب نیاز می توان اضافه نمود. مخلوط را می توان بصورت دستی یا در میکسر مخلوط کرد. مخلوط در انتها باید نسبتا سفت باشد که این حالت عمل پرداخت را ساده تر می کند.
مخلوط گرانو
6 واحد گرانو + 1 واحد ماسه ساختمانی + 2 واحد سیمان
برای مقادیر بزرگتر مخلوط گرانو باید بوسیله یک کمچه یا بیل در محل ریخته شود و سپس به کمک ماله یا شیشه فولادی صاف شود. افزودن مقدار کمی ماسه میزان مواد نرم مخلوط موجود را افزایش داده و سطح کاملا صیقلی را به وجود میاورد. روی سطح صاف شده را می توان با لبه ماله شبیه روسازی کف فرش سنگی یا بلوکی به صورت خطوط برجسته نمود. این ملات در عرض دو ساعت گیرش پیدا می کند، روند گیرش در تابستان سریع تر و در زمستان آهسته تر است. باید از رفت و آمد عابر پیاده یا ترافیک وسایل نقلیه روی آن به مدت حداقل 48 ساعت خودداری شود.
برای شمشه کشی کف یا تعمیر بتن موجود، ابتدا باید سطح موجود کاملا تمیز شود ترجیحا کلیه مواد نرم روی سطح و آلودگی های سطحی توسط اسید شویی برداشته شود. سپس روی سطح یکدست از ماده چسبنده یا PVA مالیده. سپس روی آن ملات گرانولیت کشیده که باید به ضخامت حداقل 20 mm باشد. سطح گرانوی تازه را تا تراز مورد نظر متراکم نموده و یا شمشه کشی کنید، (مطابق آنچه در قسمت شمشه کشی نشان داده شده است)، و سپس یک شمشه فولادی به آرامی روی سطح کشیده و آن را صیقلی کنید. برای داخل ساختمان، سطح را می توان به صورت صیقلی نگهداشت، در حالی که برای مصرف در خارج ساختمان باید روی کف برس سخت کشیده شود تا سطح آن زبر شده و اصطکاک بیشتر شود.
ملات ماسه سیمان بر اساس نشریه 101 و 55
بر اساس نشریه 101 موسوم به مشخصات فنی عمومی راه ملات مورد مصرف در کارهای بنایی از اختلاط نسبت های معین ماسه، سیمان پرتلند و آب بدست می آید. در جدول زیر مقادیر هر یک از اجزای ملات برای ساختن یک مترمکعب انواع مختلف ملات و حداقل مقاومت فشاری 28 روزه آن را نشان می دهد. مقاومت فشاری به روش آزمایش آشتو T106 بر روی نمونه های مکعبی به ابعاد 5 cm بدست می آید.
طرح اختلاط ملات ماسه سیمان و آب
نوع | نسبت اختلاط ملات ماسه سیمان | سیمان
کیلوگرم | ماسه
مترمکعب | آب
لیتر | حداقل مقاومت فشاری 28 روزه
Kg/cm2 |
I | 1 به 3 | 360 | 94/0 | 258 | 220 |
II | 1 به 4 | 385 | 99/0 | 260 | 135 |
III | 1 به 5 | 225 | 00/1 | 262 | 75 |
IV | 1 به 6 | 200 | 033/1 | 265 | 40 |
نسبت مخلوط سیمان به ماسه در ملات
ملات ماسه سیمان باید توسط میکسر ساخته شود. همچنان که ملاحظه می شود، ترکیب ملات ماسه سیمان تیپ II با نسبت مخلوط 4 واحد ماسه ساختمانی (ماسه نرم) و 1 واحد سیمان پرتلند معمولی مناسب ترین می باشد. نسبت سیمان به ماسه را می توان به 3 قسمت ماسه و 1 قسمت سیمان برای سطوحی که زیر بار ترافیک سنگین هستند کاهش داد، ولیکن برای اکثر روسازی ها نسبت ترکیب سیمان و ماسه 4:1 کاملا مناسب است.
✔ مخلوط کردن ملات های ساختمانی
ماسه و سیمان باید قبل از اضافه کردن آب به صورت دستی یا توسط میکسر کاملا با یکدیگر مخلوط شوند. از استفاده از آب کثیف یا آب حوضچه یا برکه خودداری کنید زیرا ممکن است به مقاومت نهایی ملات زیان وارد کند. همین طور از به کار بردن مایعات محتوی شکر مانند نوشابه های غیرالکلی خودداری کنید زیرا حتی مقادیر کم این مواد به صورت جدی به قابلیت گیرش سیمان صدمه وارد می کند. به هنگام مخلوط کردن دستی، ماسه و سیمان را در روی سطحی که آماده کرده ایم یا در داخل فرقون به شکل کپه روی هم ریخته و آن قدر بهم زده و زیرو رو کرده تا کاملا با یکدیگر مخلوط شوند. رنگ مخلوط خشک همزمان با پخش سیمان تغییر خواهد کرد. سیمان به شکل لایه ای یا رگه ای نباید دیده شود و همین طور ماسه خالص یا سیمان خالص به صورت توده بهم چسبیده نباید وجود داشته باشد.
پس از آنکه اجزای خشک مخلوط شدند، آب به آن افزوده می شود. در صورتی که از مواد افزودنی استفاده می شود، مانند روان کننده یا ضد یخ، آنها را معمولا به آب اضافه می کنند، سپس این آب به مخلوط خشک افزوده می شود. یک گودال در وسط مخلوط کپه شده ایجاد کرده، آب را به مخلوط اضافه کرده و از کناره های داخلی گود روی آن مخلوط ریخته و بهم زنید. بتدریج آب بیشتری روی مخلوط ریخته و مجددا بهم زنید و اینکا را ادامه دهید تا زمانی که چسبندگی لازم بین مصالح به وجود آید. ملات های ساختمانی ساخته شده نباید بیش از حد مرطوب باشد به طوری که خمیر حاصله کاملا روان باشد و نباید بیش از حد خشک باشد به طوری که کار کردن با آن امکان پذیر نباشد.
اگر از یک دستگاه مخلوط کن مکانیکی استفاده می شود، به ترتیب مصالح خشک را به آن اضافه کنید، برای نمونه، پس از ریختن 4 قسمت ماسه، یک قسمت سیمان ریخته و به همین روال ادامه داده تا زمانی که مقدار لازم مخلوط داخل میکسر ریخته شده باشد. در این حالت عمل مخلوط شدن مصالح بهتر صورت می گیرد تا اینکه مثلا ابتدا 20 قسمت ماسه ریخته و بعد 5 قسمت سیمان ریخته و با هم مخلوط شوند. پس از آن که مخلوط خشک کاملا با یکدیگر مخلوط شدند آب به تدریج به داخل میکسر در حال دوران اضافه می شود تا زمانی که چسبندگی لازم به دست آید.
وقتی که مصالح مخلوط به درستی مخلوط شدند، سفتی ملات باید به قدری باشد که روی بیلچه یا ماله به شکل یک توده نوک تیز باقی بماند، در عین حال در صورت لزوم باید به راحتی پخش شود. یک روش رایج برای تست مناسب بودن ملات شیار انداختن روی آن با لبه ماله می باشد. اگر ملات خیلی سفت باشد، لبه شیار فرو می ریزد؛ اگر ملات خیلی تر باشد خود شیار بسته می شود؛ اما اگر شیار سالم باقی بماند ملات ساخته شده مطلوب و مناسب است.
✔ ملات ساختمانی برای بند کشی های پهن
2 واحد ماسه ساختمانی (نرم) + 2 واحد ماسه سنگریزه (درشت) + 1 واحد سیمان
برای درزهای پهن در روسازی یا سنگ کاری به صورت سنگ فرش کف یا دیوار چینی در اکثر موارد کاربرد ملات زبرتر ارجح می باشد. در این حالت نیمی از ماسه نرم ساختمانی را با ماسه درشت و زبر جایگزین کنید. احتمالا متوجه می شوید که ملات زبر به آب کمتری برای رسیدن به چسبندگی لازم در مقایسه با ملات مورد استفاده در آجر چینی احتیاج دارد.
میزان سیمان در ملات
شما می توانید برای دریافت اطلاعات بیشتر از دیگر مقالات ما بازدید نمایید: