از آن جا که اجرای قالب بندی سقف و دیوار به صورت سلولی و هم زمان انجام می شود به نام تونلی مرسوم است. در سیستم اجرای تونلی، دیوار ها و سقف های بتون مسلح به صورت هم زمان آرماتور بندی، قالببندی و بتن ریزی می شوند. این روش، ضمن افزایش سرعت و کیفیت اجرا و عملکرد سازهای و رفتار لرزه ای مجموعه سازه را به لحاظ یکپارچگی اعضا و اتصالات آن ها به نحو چشمگیری بهبود می بخشد.
قالب های مورد استفاده، به اندازه تقریبی ابعاد فضا ها هستند. برای قالب بندی یا قالب برداری، نیاز به تبدیل آن ها به ابعاد کوچک نیست و با همان ابعاد اولیه و به صورت یکپارچه از فضا خارج می شوند. خروج قالب های تونلی، پس از بتن ریزی دیوار و سقف و گیرش اولیه بتن، با فاصله دادن قالب ها از جدار های بتن ریزی شده (قالب برداری) و با حرکت افقی روی چرخ یا غلتک صورت می گیرد. جدار هایی که با استفاده از این روش اجرا می شوند جدار های اصلی داخلی و بعضی جدار های خارجی (جانبی) هستند سازه ساختمان های اجرا شده با سیستم تونلی، سازه ای نسبتا شناخته شده است و از دیدگاه عملکرد لرزهای اشکال عمدهای ندارد. تجربه زلزله های گذشته رفتار مناسب سازه این ساختمان ها را نشان داده است.
در ساختمان های اجرا شده با این روش، در برخی موارد، برای افزایش سهولت و سرعت اجرا، اجزای غیرسازه ای مانند دیوار های جدا کننده، پله ها و پانل های نما به صورت پیش ساخته در نظر گرفته می شوند و پس از تکمیل سازه اصلی، به آن متصل می شود که این امر در مورد سازه ی پله ها توصیه نمی شود.
از مزایای این روش:
با انجام مدیریت صحیح در اجرا و با استفاده از فناوری های روز و به کارگیری فناوری در تسریع گیرش و افزایش مقاومت بتن می توان سرعت اجرا را به طور چشمگیری افزایش داد. هم اکنون، با استفاده از روش تونلی، انبوه سازان با برنامه ریزی اجرای یک طبقه در دو روز، مجتمع های مسکونی بزرگ را می سازد.
از معایب این روش:
محدودیت در طراحی فضا های داخلی است. لازم است طراحی بر طبق محدودیت های اجرا در خصوص ابعاد قالب و قالب گذاری و به صورت مدولار انجام شود.
در ساختمان های اجرا شده به روش تونلی، ابتدا آرماتور بندی و تعبیه مسیر های تاسیسات مکانیکی و برقی در دیوار ها انجام می شود و هم زمان با این اقدامات، قالب بندی بازشو های مورد نیاز برای تاسیسات و در و پنجره اجرا میشود. قالب های دو طرف دیوار را به صورت پشت به پشت، قالب بندی بازشو های مورد نیاز برای تاسیسات و در و پنجره اجرا می شود. قالب های دو طرف دیوار را به صورت پشت به پشت، قالب بندی می کنند و با قرار گرفتن قالب های متوالی در کنار هم، بدون قالب واسط سقفی یا همراه با آن، مجموعه قالب های دیوار و سقف را تشکیل می دهند.
در مرحله بعد، آرماتور بندی سقف و جاگذاری مسیر های برق انجام می شود و قالب هایی برای خالی ماندن محل داکت ها و دیگر حفره های لازم در سقف نصب می شود. در ادامه، بتن ریزی سقف ها و دیوار ها به صورت یکپارچه و در یک مرحله انجام می شود. اجرای جدار های بتنی پرداخت شده، نیاز به نازک کاری بر روی سطوح آن ها را برطرف می کند.
سیستم قالب تونلی
کشور ایران به عنوان یکی از کشور های زلزله خیز در جهان در طی سالیان گذشته همواره در معرض زلزله های ویران کننده قرار داشته است که این شرایط باعث می گردد مساله ایمن سازی ساختمان ها در مقابل زلزله در اولویت ویژه انبوه سازان قرار گیرد.
به همین منظور استفاده از روش های نوین صنعتی با تکنولوژی جدید با رعایت آخرین استاندارد های فنی و مقررات ملی ساختمانی ایران و پیروی از سیاست های دولت و وزارت محترم مسکن و شهر سازی در رعایت الگوی ساخت و ساز در دستور کار متولیان امر مسکن می باشد.
یکی از روش های صنعتی که هم اکنون توسط تعداد زیادی از انبوه سازان بزرگ کشور های مجاور نظیر ترکیه و حتی کشور عزیزمان ایران مورد استفاده قرار می گیرد، اجرای اسکلت بتنی با استفاده از قالب های تونلی است که در این خصوص به معرفی سیستم کلاسیک و ذکر بخشی از مزایای آن می پردازیم. (سیستم قالب تونلی مدولار مدل جدید قالب های تونلی بوده که موجب سهولت و سرعت در اجرا و دارای قابلیت های متعددی نسبت به سیستم کلاسیک می باشد).
معرفی سیستم تونلی و مزایای آن به همراه سیستم تونلی کلاسیک
TRTF
در این روش سازه ای قالب تونلی از نوعی قالب فلزی به شکل تونل جهت قالب بندی یکپارچه دیوار و سقف بتنی هر طبقه استفاده می گردد. بطوری که اسکلت بتنی ساختمان فقط شامل دیوار های بتنی برشی و سقف های دال بتنی بوده و فاقد هرگونه اعضای سازه ای معمول نظیر تیر و ستون است که پس از یک مرحله ی بتنن ریزی (در یک روز) با گذشت 3 روز امکان قالب برداری و انتقال به طبقه بالاتر وجود داشته اما می توان حتی این 3 روز کاری را تبدلی به 2 روز کاری نمود اگر از افزودنی های بتن استفاده نمود و اسکلت یک طبقه به طور کامل به دست می آید.
سیستم قالب تونلی کلاسیک (کاتالوگ)
مزایای سیستم تونلی :
1. سرعت در اجرا و صرفه جویی در هزینه تمام شده است.
نمودار های پیشرفت کار و زمان بندی اجرای اسکلت و عملیات تکمیلی در سازه های تونلی موید سرعت بسیار زیاد عملیات ساخت در مقایسه با سازه های معمولی می باشد. این سرعت اجرا معلول عوامل مختلفی است که اهم آنها به شرح زیر می باشد :
1.1. با توجه به مشخص بودن تعداد ست های قالب تونلی و دوره زمانی دقیق و سیستماتیک عملیات آرماتور گذاری، امکان قالب بندی و بتن ریزی وجود داشته و تاخیرات زمانی خصوصاَ در بخش اسکلت به حداقل ممکن می رسد و این روش در مقایسه با عملیات قالب بندی، آرماتور بندی، بتن ریزی و قالب برداری ستون ها، تیر ها و سقف ها در ساختمان های بتنی معمول بسیار سریع تر است.
1.2. در سیستم قالب تونلی هم زمان با آرماتور بندی دیوار ها و سقف ها، بخش عمده ای (در حدود 70 درصد) از لوله و قوطی گذاری های برقی و غلاف های تاسیساتی صورت گرفته و در نتیجه عملیات شیار زنی روی سقف و دیوار، (در ساخت های سنتی) جهت جاگذاری لوله و قوطی برق حذف می گردد که این خود باعث کاهش زمان و هزینه های بعدی می شود.
1.3. به دلیل یکپارچه بودن دیوار ها و سقف ها و وجود دیوار های برشی فراوان در این نوع از سازه ها علیرغم مقاومت بسیار بالا در مقابل نیروی زلزله میزان آرماتور مصرفی در مقایسه با سازه های بتنی معمولی، حدود 30 درصد کمتر می باشد که صرفه جویی قابل توجهی در هزینه تمام شده خواهد بود. (با توجه به بالا رفتن قیمت جهانی فولاد در سال های اخیر، کاهش فولاد مصرفی تعیین کننده است.(
1.4. از آنجایی که دیوارهای بتنی در سازه های بتنی قالب تونلی علاوه بر نقش باربری به عنوان دیوار های جدا کننده اصلی و حتی جدا کننده های داخلی نیز عملکرد دارند لذا دیوار چینی و تیغه بندی ساختمان در حدود 60 درصد تقلیل یافته و به تبع آن در مدت زمان اجرای تیغه ها و هزینه های مربوطه صرفه جویی قابل ملاحظه ای می شود.
1.5. علیرغم سرمایه گذاری اولیه در ساخت و تامین قالبهای تونلی، به دلیل سهولت در قالب بندی و قالب برداری با استفاده از جرثقیل های برجی و امکان استفاده از آنها در پروژه های متعدد (دوام و طول عمر زیاد قالب ها)، کاهش چشمگیری در هزینه های قالب بندی و هزینه های بالا سری و نهایتا هزینه های تمام شده می شود.
1.6. با توجه به عبور لوله های برق در ضخامت سقف (در حدود 15 سانتیمتر) در صورت امکان استفاده از لوله های تک لایه یا چند لایه پلیمری در ضخامت کف سازی ها (حدود 5 تا 6 سانتیمتر) کاهش چشمگیری در وزن ساختمان و هزینه تمام شده صورت می گیرد.
1.7. به دلیل ایجاد سطوح صاف و صیقلی دیوار ها و سقف های بتنی در این سیستم، عملیات نازک کاری شامل گچ و خاک و سفید کاری روی دیوار ها و سقف های بتنی کاملا حذف گردیده و می توان مستقیما روی آن ها را نقاشی نمود که این قابلیت صرفه جویی فراوانی در هزینه های تمام شده و زمان اجرای کار در پی دارد.
روش های نگهداری:
قالب های تونلی گران قیمت هستند اما بصرفه هستند، باید توجه به حفظ آنها داشت، استفاده از روغن قالب بتن نه روغن سوخته که باعث کاهش عمر قالب ها می گردد،پاکیزه نگهداشتن قالب ها بعد از بتن ریزی.
2. مقاومت بسیار خوب در برابر زلزله
2.1. در روش تونلی به دلیل اتصال مستقیم دال سقف ها به دیوارهای اطراف و سطح گسترده اتصال آنها عملا حالت تمرکز تنش در محل اتصال تیر ها و ستون ها نظیر سازه های بتنی معمولی وجود نداشته و سازه به صورت کاملا یکپارچه در مقابل نیروی جانبی زلزله مقاوت می کند و خطرات آسیب های سازه ای در مقاطع بحرانی اطراف گره ها نظیرساختمان های بتنی معمولی وجود ندارد.
2.2. به دلیل سختی فوق العاده زیاد این نوع سازه عملا سختی دیوار های غیر سازه ای پرکننده تاثیر قابل توجهی در سختی کل سازه که هنگام آنالیز و طراحی مفروض بوده نخواهد داشت و نتیجه آنالیز اولیه کاملا قابل اعتبار است.
2.3. تغییرات سختی طبقات سازه در ارتفاع یک ساختمان از مباحث مهم در آیین نامه 2800 می باشد که با توجه به تیپ بودن اسکلت و مقاطع سازه در طبقات در سیستم تونلی، تغییرات سختی در ارتفاع نامحسوس بوده و توزیع نیروهای زلزله در ارتفاع بسیار منظم تر صورت می گیرد. در هر حال پیش بینی می شود در صورت وقوع زلزله های مخرب و شدید به دلیل یکپارچگی دیوار ها و سقف ها و وجود شبکه آرماتوربندی در جدار دیوار و سقف به صورت کاملا یکنواخت حتی در صورت آسیب های جدی سازه بتنی، امکان ویران شدن ساختمان و ریزش آوار دیوار و سقف روی بهره برداران وجود نداشته و تلفات انسانی به حداقل ممکن خواهد رسید.
3. سهولت در اجرا و نظارت سازه
با توجه به سادگی شبکه آرماتوربندی دیوار ها و سقف ها و تکرار آنها در طبقات با تهیه نقشه های کارگاهی برای لوله و قوطی گذاری برق و اسلیو گذاری تاسیساتی و محل بازشو های دیواری و سقفی، اجرای کار و نظارت فنی بسیار دقیق و با سهولت خواهد بود.
4. عایق بندی حرارتی و صوتی ساختمان
عایق بندی ها در پروژه های سازه تونلی به سهولت امکان پذیر بوده به طوری که استفاده از عایق پلی رول زیر ضخامت کف سازی ها و استفاده از تکنیک های جدید نما سازی همراه با عایق پلی اورتان روی سطوح خارجی دیوارها و سقف بام سبب رعایت مقررات ملی، آسایش بهره برداران و صرفه جویی ملی در مصرف انرژی می شود.