بتن پلاستیک چیست؟
جهت کنترل تراوش آب از پی سد باید به جنس لایه‌های زمین در محل پی سد و میزان اهمیت سد و تکنولوژی اجرایی قابل‌دسترسی توجه فراوانی نمود. از این‌رو اجرای پرده تزریق ـ پوشش بالادست و دیوار آب‌بند از جمله اقداماتی است که می‌توان جهت کنترل تراوش از پی سد بکار گرفت.
باید به این نکته توجه کرد که بتن معمولی با مدول الاستیسیته بالا نسبت به مصالح محیط اطراف مشکلاتی از جمله شکننده بودن دیوار آب‌بند تحت تأثیر تنش‌های دینامیکی را در پی خواهد داشت لذا جهت حل این مشکل بوده است که از بتن پلاستیک استفاده‌شده است چراکه با افزودن درصد معینی از خاک رس (بنتونیت) به مصالح بتن پلاستیک باعث کاهش سختی بتن و نیز کاهش ضریب ارتجاعی بتن و افزایش شکل‌پذیری بتن می‌گردد.
طرح اختلاط بتن پلاستیک
در طرح اختلاط بتن پلاستیک به دلیل وجود بنتونیت هرگونه تغییر در اندازه به‌کارگیری آن باعث تحت تأثیر قرار دادن مقاومت فشاری شکل‌پذیری و نفوذپذیری بتن پلاستیک خواهد شد. از این‌رو در طرح اختلاط بتن پلاستیک باید دقت بیشتری نسبت به بتن سازه‌ای به عمل آورد.
باید به این نکته نیز توجه کرد که انتخاب مصالح لازم جهت بتن پلاستیک به عوامل دیگری مثل میزان نفوذپذیری و شرایط ساخت گاه و در دسترس بودن مصالح در محل و همچنین جنبه‌های اقتصادی طرح بستگی دارد که همواره در به‌دست آوردن یک طرح اختلاط مناسب باید لحاظ شده و موردتوجه قرار بگیرند.
بنتونیت
با استفاده از بنتونیت مناسب دوغاب بنتونیت تهیه می‌گردد. نقش این ماده در بتن پلاستیک معلق نگه‌داشتن ذرات سیمان ـ شن و ماسه در هنگام اجرای عملیات و همچنین افزایش شکل‌پذیری و پایین نگه‌داشتن میزان نفوذپذیری می‌باشد.
برای تأمین قابلیت انعطاف‌پذیری بالا در بتن پلاستیک از آب بیشتری در طرح اختلاط استفاده می‌شود. این مسئله باعث غیر پایداری بتن تازه (جداشدگی سنگدانه ها از سیمان) می‌شود.
بنتونیت(یک عامل پایدارساز) اضافه می‌شود تا ضمن یکنواخت کردن بتن تازه شکل‌پذیری نهایی آنرا افزایش داده و نفوذپذیری بتن را در حد مطلوبی نگهداری کند تا بتوان از آن در دیوارهای آب‌بند استفاده نمود.
بنتونیت باعث جدا شدن اجزاء تشکیل‌دهنده بتن پلاستیک شده و در نتیجه دانه‌های ذرات پس از جدا شدن از هم بهتر آب جذب می‌نمایند. علاوه بر آن مخلوط یک دست‌تر و عمل‌آوری آن مناسب‌تر می‌گردد.
لازم به ذکر است در صورت استفاده از بنتونیت باکیفیت بالا از دوغاب ۲ تا ۱۲ درصد و در صورت استفاده از بنتونیت باکیفیت پایین باید از دوغاب‌های ۱۲ تا ۲۵ درصد استفاده گردد.
سیمان
سیمان عامل پیونددهنده اجزاء بتن پلاستیک است. درصورتی‌که بنتونیت استفاده‌شده در طرح اختلاط کم باشد. مقداری از سیمان ته‌نشین می‌شود و درصورتی‌که سیمان مصرفی زیاد باشد طرح اختلاط غیراقتصادی می‌باشد و در ضمن کار کردن با بتن پلاستیک را نیز مشکل می‌کند.
بنابراین در یک طرح اختلاط مناسب سیمان به‌گونه‌ای در نظر گرفته می‌شود تا ته‌نشینی صورت نگیرد که این مقدار با آزمایش به‌دست می‌آید.
در نسبت‌های کم سیمان به آب با توجه به نوع سیمان مقاومت مکانیکی بتن بهتر می‌شود.
باید توجه کرد که افزودن مقداری سیمان باعث افزایش مقاومت فشاری – گرادیان هیدرولیکی بحرانی و کاهش نفوذپذیری بتن پلاستیک می‌گردد. از این‌رو باید مقدار سیمان را نیز طی آزمایشات متعدد به‌دست آورد.
سنگدانه ها
دربتن پلاستیک تقریباً ۵۰ درصد از حجم بتن را سنگدانه ها تشکیل می‌دهند. این میزان حجم شن و ماسه مانع به هم چسبیدن پیوسته ذرات و در نتیجه باعث کاهش تغییر شکل‌پذیری آن می‌شود هرچه سنگدانه ها درشت و سختی آنها بیشتر باشد مقاومت بتن پلاستیک بالاتر می‌رود.
حداکثر اندازه درشت‌دانه‌ها معمولاً تا ۲۰ میلی‌متر می‌باشد. منحنی دانه‌بندی باید پیوسته بوده و درصد مواد ریزدانه نباید زیاد باشد.
مواد افزودنی
مواد افزودنی عامل کارایی و عمل‌آوری بهتر هنگام ساخت و اجرا هستند. مواد افزودنی به جهت کاهش زمان گیرش ـ تأخیر در زمان گیرش و همچنین در مواردی جهت کاهش ترک‌خوردگی مورداستفاده قرار می‌گیرند.
استفاده از این مواد باید طبق مشخصات سازنده مواد و انجام آزمایش‌های لازم در کارگاه ازنظر درصد استفاده در بتن پلاستیک باشد.