بتن ریزی در سرما
لازم است که بتن تازه در برابر آثار ویرانگر یخ زدگی محافظت شود بتنی که حتی یک بار در سنین اولیه یخ زده باشد در مقایسه با بتنی که یخ نزده باشد در برابر شرایط جوی از مقاومت کمتری برخوردار است و نیز آب بند نخواهد بود.
مصرف مواد افزودنی بتن فواید زیر را دارد:
از خسارت به بتن ناشی از یخ زدگی در زمانهای اولیه که قرار است در بتن ریزی در هوای سرد استفاده شود، جلوگیری میشود.
از رشد قدرت و مقاومت مورد نیاز بتن جهت آن اطمینان حاصل میشود.
از شرایط مطلوب برای بهبود استحکام بدون استفاده از گرمای اضافی در زمان آن باید، اطمینان حاصل میشود.
تغییر دمای سریع در بتن به منظور جلوگیری از ترک خوردگی در آن زمان ، کنترل میشود.
محافظت دائمی از ساختار بتن در آن زمان فراهم میشود.
آیین نامه
مطابق آیین نامه بتن ایران (آبا) هوای سرد به وضعیتی اطلاق میگردد که برای سه روز متوالی شرایط زیر برقرار باشد:
- دمای متوسط هوا در شبانه روز کمتر از 5 درجه سانتیگراد باشد.
- دمای هوا برای بیشتر از نصف روز از 10 درجه سانتی گراد زیادتر نباشد.
راه حل
اولین راه حل گرم کردن مصالح و خصوصاً آب مصرفی در بتن است. البته این روش تقریباً ناکارآمد بوده و صرفاً نیروی زیادی را میطلبد.
برای دومین راه حل میتوان استفاده از مواد تسریع کننده را در نظر گرفت. این مواد موجب افزایش سرعت هیدراتاسیون و بالا رفتن دمای حاصل از هیدراتاسیون میشود. مقاومت بتن در سنین اولیه نیز افزایش مییابد.
سومین راه حل و بهترین آن استفاده از ضد یخ بتن میباشد ( برای مثال مشخصات MTO ANTIFREEZ را مصالعه کنید) زیرا یک ضد یخ بتن خوب با تسریع در روند هیدراتاسیون ، سرعت گیرش اولیه بتن را بالا برده و در نتیجه میزان آب اشباع در بتن را کاهش می دهد ، از طرفی نقطه انجماد آب موجود در بتن را پایین آورده و به همین علت شرایط بند 2 را نیز برآورده میکند و بهترین راه برای آن استفاده از ضد یخ بتن میباشد.
بتنی که در هوای سرد ریخته میشود تنها در صورتی دارای مقاومت و دوام لازم برای رعایت الزامات سرویس مدنظر میباشد، که به صورت مناسبی تولید، ریخته و محافظت شود.
با وجود اینکه آن زمان شناخته میشود ولی در طول 24 ساعت اولیه برای جلوگیری از یخ زدگی حفاظت در بهار و پاییز نیز لازم است. وقتی بتن یخ میزند چه اتفاقی میافتد؟ آب داخل منافذ در بتن در حدود 1 درجه سانتی گراد (30 درجه فارنهایت) شروع به یخ زدگی میکنند.
هنگامیکه مقداری آب یخ میزند غلظت یون داخل آب یخ نزده بالا میرود علاوه بر این، نقطه انجماد نیز بالا میرود. در حدود -3 تا -4 درجه سانتی گراد (25 تا 27 درجه فارنهایت)، منافذی که به اندازه کافی داخل آن آب است یخ میزند در نتیجه هیدراتاسیون کاملاً متوقف میشود و بنابراین استحکام بتن، نیروهایی که بوسیله انبساط یخ تولید مشوند (حجم یخ اشغالی حدود 9٪ بیشتر از آّب) ممکن است در یکپارچگی طولانی مدت بتن زیان آور باشد.
اهداف در آن زمان چه هست:
-از خرابی بتن به سبب یخ زدگی در مراحل زودتر جلوگیری میکند.
-مطمئن میشود که بتن استحکام لازم برای برداشت مطمئن از فرمها را ارتقا میدهد.
-شرایط بهبودی را برقرار میکند که قدرت انبساط طبیعی را بدون استفاده از دمای اضافی میپروراند.
-تغییرات دمایی سریع را در داخل بتن محدود میکند تا از ترکهای دمایی جلوگیری شود.
-حفاظت دائمی با قابلیت استفاده مورد در خواست از ساختار را فراهم میکند.
برای هر 10 درجه سانتی گراد (18 درجه فارنهایت) کاهش در دمای بتن، دفعات آن را دو برابر میشود بنابراین تعداد دفعاتی که بتن به سبب یخ زدگی مستعد آسیب پذیری و خرابی میباشد، افزایش مییابد.
از دیگر اهداف مصرف مواد افزودنی بتن در آن زمان را میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
جلوگیری از خسارت به بتن ناشی از یخ زدگی در زمانهای اولیه
اطمینان از رشد مقاومت مورد نیاز بتن جهت آن
نگهداری از شرایط مطلوب برای بهبود استحکام بدون استفاده از گرمای اضافی در زمان بتن ریزی
کنترل تغییر دمای سریع در بتن به منظور جلوگیری از ترک خوردگی
محافظت دائمی از ساختار بتن
باید توجه داشته باشید که بتن گرم قرار داده شده در بستر سرما، گرما از دست میدهد و افت دما پیدا میکند. دانستن این مسئله بسیار مهم است که اگر ساختار به دلیل کیورینگ و محافظت نامناسب دچار خرابی شده باشد رسیدن بتن به مقاومت 28 روزه مخصوص بی فایده خواهد بود.
بتنی که از یخ زدگی محافظت شده است تا وقتی که به مقاومت فشاری حداقل 3.45Mpa (500 psi) برسد بدلیل قرار گرفتن در معرض یک چرخه یخ زدگی تنها دچار خرابی نمیشود. بتنی که محافظت میشود و یا احتمالاً عمل آوری میگردد علیرغم قرار گرفتن در معرض هوای سرد به مقاومت بالقوه خودش میرسد. به جز در گرما و محوطه حفاظتی، نیازی به تامین رطوبت خارجی برای عمل آوری در زمان هوای سرد نیست ویا این نیاز کمتر میگردد.
ضد یخ های بتن
ضد یخ های بتن مواد شیمیایی هستند که به منظور پایین آوردن نقطه انجماد فاز مایع به آب اختلاط بتن اضافه می گردند و تا دمای °C 30- کاربرد دارند .
استفاده از ضد یخ در بتن ریزی در شرایط آب و هوای سرد، دارای اصول فنی ساده و بسیار سودمند می باشد که باعث صرفه جویی20 الی50 درصدی زمان و انرژی در مقایسه با عمل آوری با بخار، گرم کردن بتن و .... می باشد.
در روسیه بیش از 40 سال تجربه بتن ریزی بدون گرم کردن بتن وجود دارد، این امر با توجه به آب و هوای بسیار سرد روسیه می باشد.
مصارف اصلی
ضد یخ ها در بتن در جا، بتن مسلح، سازه های یکپارچه پیش ساخته و ..... در دمای (هوا، زمین) زیر °C5 و تا کمترین دمای روزانه °C 30- مورد استفاده قرار می گیرند.
خصوصیات / مزایا
عملکرد ضد بتن ها به دو صورت کلی ذیل می باشد:
یک دسته نقطه انجماد فاز مایع بتن را پایین می آورند، همچنین زودگیرها و دیرگیرهایی ضعیف هستند که بر گیرش و سخت شدگی سیمان تاثیر می گذارند، از جمله محصولات الکترولیت مانند: ANTIFREEZ SN و ANTIFREEZ SC. محصولات الکترولیت ضعیف مانند: ANTIFREEZ AM و غیر الکترولیت مانند: ANTIFREEZ U می باشند. دسته دوم افزودنی های دو یا سه سیستمی می باشند. هیدراتاسیون سیمان را تسریع کرده و همچنین خصوصیات ضد یخ را دارا می باشند.
علاوه بر این دو گروه اصلی، مابقی خصوصیات ضعیفی از ضد یخ ها را دارا می باشند. گیرش و سخت شدن سیمان را تسریع می کنند و به صورت قابل توجهی میزان گرمای مراحل اولیه سخت شدن سیمان در بتن ریزی زمستانی را افزایش می دهند. این افزودنی ها در شکل گیری سریع ساختار متراکم موئینه سیمان شرکت می کنند، مانند: ANTIFREEZ FS و .ANTIFREEZ AS
اطلاعات فنی
بیشتر افزودنی های ضد یخ باعث ایجاد تاخیر در گیرش بتن می شوند. از آنجایی که میزان مصرف ضد یخ ها از افزودنی هایی که به منظور تاخیر درگیرش استفاده می شوند بسیار بیشترمی باشد، سخت شدن سیمان تسریع می شود و این مسئله گاهی اوقات بتن ریزی را مشکل می کند.
ANTIFREEZ زمان گیرش و سخت شدن سیمان را کاهش می دهد، همچنین بر روی ساختار خمیر سیمان و مقاومت در برابر یخ زدگی بتن تاثیر قابل توجهی دارد. این محصول همراه با کند گیرکننده ها یا روان کننده ها مورد استفاده قرار می گیرد. میزان مصرف روان کننده به نوع سیمان و میزان مصرف ضد یخ بستگی دارد.
در بتن ریزی در هوای سرد با استفاده از افزودنی های ضد یخ می توان دیگر افزودنی های بتن مانند هوازا، روان کننده، دیرگیر کننده و فوق روان کننده را استفاده کرد. میزان مصرف هوازا باید در آزمایشگاه دقیقاً مشخص شود. زمانی که افزودنی های نامبرده همراه با ضد یخ استفاده می شوند، میزان مصرف بالاتری نسبت به حالت نرمال دارند.
بیشترین میزان مصرف روان کننده بر پایه لیگنو برای مخلوط شدن با ANTIFREEZ (SN+CC)و ANTIFREEZ CCNN نباید از بیشتر10% شود.
ضد یخ های کلینیک بتن ایران در دو حالت مایع و پودری عرضه می گردند و مشخصات آن از طریق بخش محصولات – افزودنی های بتن کلینیک بتن ایران- قابل بازیابی است.