بتن همیشه به دلخواه ما عمل نمی کند و بعضی رفتارهای نامطلوب مانند خرد شدن، پوسته شدن، ترک خوردگی، نشتی، سایش، خیز یا نشست در بتن مشاهده می شود. توسعه روش های موثر ترمیم بتن نیازمند شناخت انواع و علل این رفتارهای نامطلوب است. شناخت علت ها سبب می شود که راهکار ترمیم هم علت و هم تاثیر رفتار را در بر گیرد و در نتیجه، کار ترمیم موفق و دیرپا خواهد بود. عوامل متنوعی رفتار بتن را تحت تاثیر قرار می دهند. این عوامل شامل طرح، مواد و مصالح، اجرا، بار سرویس، شرایط خدمت و قرار گرفتن در معرض شرایط محیطی است. در اکثر موارد ترکیبی از این عوامل با هم عمل می کنند.
یکی از مهمترین رفتارهای نامطلوب در بتن ترک خوردگی آن است که در این مقاله سعی شده است بطور جامع مورد بررسی کاربردی قرار گیرد. اساسا بروز ترک در بتن را می توان به عوامل متعددی نسبت داد که هر عامل باعث بروز نوع خاصی از ترک با شکل و الگوی خاصی در بتن می شود و طبعا براساس نوع ترک و علت بروز آن، روش ترمیم متفاوتی را نیاز دارد. برخی از این عوامل شامل افت بتن، خوردگی فلز تعبیه شده در بتن، خرد شدن بتن در اثر عوامل متعدد مانند برخورد ضربه، مکانیزم های زوال، اثرات رطوبت، حرارت و بار، شرایط خدمت و محیط و نیز مهارت پایین در اجرا می باشند. این بحث با تعاریفی در خصوص مشکلات فیزیکی بتن شروع شده و در ادامه، انواع ترک و علل بروز هر یک مورد بررسی قرار می گیرد.
مشکلات فیزیکی بتن
مفاهیمی که در ذیل در مورد آنها بحث خواهد شد به عنوان مشکلات فیزیکی یا نشانه های تخریب فیزیکی بتن شناخته شده اند و می توانند در ارزیابی اجزای بتنی در سازه های مدفون و غیر مدفون مورد توجه قرار گیرند.
زوال- اضمحلال بتن
زوال یا اضمحلال در بتن عبارت است از هرگونه تغییر زیان آور در خصوصیات معمول شیمیایی، فیزیکی و مکانیکی بتن که هم در سطح بتن و هم در جسم بتن رخ می دهد. این واژه برای تعریف هرگونه خرابی اعم از ترک خوردگی، شکست، خوردگی و سایر عیوب مربوط به بتن بکار می رود و یک واژه کلی است. تصاویر زیر برای تشریح بهتر این واژه آورده شده است.
پوسته شدگی بتن در چهار درجه به شرح زیر تعریف می شود:
1) پوسته شدگی کم: از بین رفتن ملات سطحی با حداکثر عمق 6 میلی متر و زبرشدگی سطح فوقانی بتن
2) پوسته شدگی متوسط: از بین رفتن ملات سطحی با عمق 6 تا 12 میلی متر همراه با از بین رفتن بخشی از ملات بین دانه ای
3) پوسته شدگی زیاد: از بین رفتن ملات سطحی و دانه های مرتبط با آن از عمق 12 تا 25 میلی متر بطوری که دانه ها به صورت واضح از بتن خارج می شوند.
4) پوسته شدگی شدید: از بین رفتن دانه های مصالح به گونه ای که ملات سطحی و دانه های ترکیب شده با آن از بین می روند. دانه هایی که بزرگتر از 25 میلی متر هستند.
