خرد شدن بتن باعث ایجاد فرو رفتگی در سطح بتن خواهد شد که از بیرون پریدن یا جدا شدن تکه هایی از بتن به بیرون ناشی می شود. این نوع خرابی با پوسته شدگی متفاوت است. علت این نوع خرابی از بین رفتن ملات سطحی نمی باشد، بلکه تغییر شکل در قسمت هایی از سطح بتن که عمدتا ناشی از وجود لبه های پخ دار، شیب دار یا افقی در بتن می باشد، باعث ایجاد این نوع خرابی می شود. البته بیشتر این نوع خرابی ها در سازه های بتنی قدیمی رخ می دهد و در بتن های تازه به حدی که پوسته شدگی وجود دارد این نوع خرابی مشاهده نمی شود.
دلیل اصلی این نوع خرابی، خوردگی فولاد تسلیح می باشد. در بعضی حالات نیز تنش های بیش از حد می تواند دلیل این نوع خرابی باشد.
قبل از رشد و توسعه خرابی بصورت یک بیرون پریدگی بتن، قلوه کن شدن بتن ممکن است به شکل لایه لایه شدن در زیر سطح بتن ایجاد شود. تشخیص این نوع خرابی در عرشه پل ها یا در سطوح مسطح بوسیله صدایی شبیه صدای ضربه به یک جسم توخالی و سایر روش هایی که کیفیت صدا را می آزماید انجام می شود.
ترک های متناظر با قلوه کن شدن یا بیرون پریدگی بتن معمولا عریض و طویل هستند. بعضی اوقات ترک ها آنقدر عمیق هستند که به فولادهای تسلیح هم می رسند.
درجه بندی این نوع خرابی به صورت زیر می باشد:
1) قلوه کن شدن کوچک (اسپال کوچک)
یک بیرون پریدگی در بتن و ایجاد فرو رفتگی به شکل دایره یا بیضی که معمولا بیشتر از 25 میلی متر عمق ندارد و ابعاد آن بیشتر از 150 میلی متر نیست. این نوع اسپال، ناشی از جداشدگی و کنده شدن بخشی از سطح بتن ناشی از شکست اریب و یا افقی می باشد. معمولا قسمتی از حاشیه لبه بصورت عمود (قائم) می باشد. این نوع خرابی در بعضی حالات ممکن است به صورت یک فرو رفتگی طویل بر روی یک آرماتور ایجاد شود.
2) قلوه کن شدن بزرگ (اسپال بزرگ)
این خرابی ممکن است به شکل یک فرو رفتگی دایره ای و یا بیضی با عمق معمولا 25 میلی متر یا بیشتر و طول و عرض 150 میلی متر یا بیشتر باشد که به دلیل جدا شدن یا کنده شدن قسمتی از سطح بتن ناشی از شکست اریب یا افقی عضو بتنی می باشد (مانند حالت اسپال کوچک می باشد).
ترک های الگودار یا نقشه ای
ترک های به هم پیوسته داخلی، شبکه ای را مشابه با سطح لجن زار خشکیده با ابعاد دلخواه شکل می دهند. عرض این ترک ها ممکن است متفاوت باشند، در این صورت ممکن است به سختی قابل روئیت بوده یا راحت و بسیار واضح و باز باشند.
ترک های D
این ترک ها اغلب بوسیله نشانه تیره رنگی شناخته می شوند و معمولا در گوشه ها، پخ ها و نزدیکی درزها ایجاد می شوند.
ترک های اتفاقی (تصادفی)
پیچ و خم های تصادفی در سطح دال که شکل خاصی نداشته و قابل دسته بندی با دیگر ترک ها نمی باشد را ترک های اتفاقی یا تصادفی گویند.
ترک های موزاییکی
ترک هایی به شکل شبکه های منظم مربع شکل و شبیه یک کف فرش موزاییکی که بنام ترک های پوست سوسماری نیز معروف هستند و در سطح بتن شکل می گیرند را می گویند.
بیرون پریدن بتن
قطعات مخروطی شکل بتن که به سمت خارج از سطح بتن شکسته و جدا شده اند و حفره ای با عمق 25 تا 300 میلی متر ایجاد می کنند.
سوراخ شدگی
کمبود ضخامت ملات رویه بطور مستقیم بر روی اجزاء سنگدانه ها تاثیر می گذارد و این نوع خرابی را بوجود می آورد در حالی که هیچ خسارت ظاهری در سنگدانه ها مشاهده نمی شود. سوراخ ها معمولا عمقی بیش از 3 میلی متر ندارند و این اختلاف این نوع خربی با نوع بیرون پریدگی بتن است.
مودبال
سوراخ های کوچک در سطح بتن که به موجب فساد و خوردگی شکل می گیرند را گویند.
لکه شدگی یا خرابی رنگ
لکه شدگی و تخریب رنگ بطور عادی یا عمدی باعث این نوع خرابی می شود.
شوره زدگی
شوره در واقع یک رسوب سفید رنگ (نمک9 روی بتن (یا آجر) است که از ته نشینی نمک نامحلول که به واسطه ی عمل موئینگی با رطوبت به سطح آورده شده است، تشکیل می شود.
تراوش یا قندیل در بتن
یک ماده ی مایع یا لزج شبیه ژله که ااز یک ترک یا درز واقع در بتن و به واسطه ی آب شسته شده بیرون زده است. (این ماده در حقیقت کربنات کلسیم است که بواسطه ی واکنش بین دی اکسید کربن موجود در اتمسفر و هیدرواکسید کلسیم موجود در بتن در شرایط رطوبت شکل گرفته است).
جرم گرفتگی بتن
یک پوسته یا پوشش نسبتا سخت که در سطح بتن و در یک بازه زمانی و به واسطه ی رسوب گذاری مواد معدنی در فرآیند آبشستگی شکل می گیرد.
آب شستگی بتن
تراوش آب از میان بتن به شکل ترکیبات غیر محلول در آب (نظیر هیدرواکسید کلسیم) واقع در بتن که در زیر دال عرشه ظاهر می شوند و شبیه لکه یا شوره زدگی می باشند را آبشستگی می نامند. در فرم نهایی، قندیل هایی از این مواد شکل می گیرند. علاوه بر این، اثر سولفات روی سیمان باعث تشکیل کریستال های سولفوآلومینات شده که بدلیل نیروی انبساط و افزایش حجم خود، نهایتا موجب بروز ترک خواهند شد. این فرآیند احتمالا خوردگی آرماتورها را نیز به همراه خواهد داشت.
خسارت
ایجاد هرگونه عیب، نقص یا بروز هرگونه تخریب در عضو یا قطعه بتنی که ناشی از یکی از عوامل خارجی یا داخلی باشد را خسارت گویند. این عوامل شامل: خوردگی درونی، برخورد یا ضربه به بتن، بروز پدیده هایی مانند زلزله، ترک خوردگی و غیره می باشند.
کرمو شدگی یا ساختار لانه زنبوری
بتن ممکن است در زمان اجرا بدلیل عدم تراکم صحیح یا اجرای قالب بندی نادرست و یا جدایش دانه ها در حین بتن ریزی به این مشکل دچار شود. ساختار لانه زنبوری ممکن است هم در سطح بتن و هم در داخل جسم بتن ایجاد شود که نوع اول به آسانی تشخیص داده می شود ولی نوع دوم را باید به کمک ابزارهای مناسب ردیابی نمود.
