1- علل فرسودگی و تخریب سازه های بتنی
عوامل مختلفی موجب فرسودگی و تخریب سازه های بتنی می گردند که برخی از آنها به قرار زیرند:
نفوذ نمک ها
نمک های ته نشین شده که حاصل تبخیر و یا جریان آب های دارای املاح می باشند و همچنین نمک هایی که توسط باد در خلل و فرج و ترک ها جمع می شوند، هنگام کریستالیزه شدن می توانند فشار مخربی به سازه ها وارد کنند که این عمل علاوه بر تسریع و تشدید زنگ زدگی و خوردگی آرماتورها به واسطه وجود نمک هاست. تر و خشک شدن متناوب نیز می تواند تمرکز نمک ها را شدت بخشد زیرا آب دارای املاح، پس از تبخیر، املاح خود را به جا می گذارد.
اشتباهات طراحی
به کارگیری استاندارد های نامناسب و مشخصات فنی غلط در رابطه با انتخاب مواد، روش های اجرایی و عملکرد خود سازه، می تواند به خرابی بتن منجر شود. به عنوان مثال استفاده از استاندارد های اروپایی و آمریکایی جهت اجرای پروژه هایی در مناطق خلیج فارس، جایی که آب و هوا و مواد و مصالح ساختمانی و مهارت افراد متفاوت با همه این عوامل در شمال اروپا و آمریکاست، باعث می شود تا دوام و پایایی سازه های بتنی در مناطق یاد شده کاهش یافته و در بهره برداری از سازه نیز با مسائل بسیار جدی مواجه گردیم.
اشتباهات اجرایی
کم کاری ها، اشتباهات و نقص هایی که به هنگام اجرای پروژه ها رخ می دهد، ممکن است باعث گردد تا آسیب هایی چون پدیده لانه زنبوری، حفره های آب انداختگی، جداشدگی، ترک های جمع شدگی، فضاهای خالی اضافی یا بتن آلوده شده، به وجود آید که همگی آن ها به مشکلات جدی می انجامند. اینگونه نقص ها و اشکالات را می توان زاییده کارایی، درجه فشردگی، سیستم عمل آوری، آب مخلوط آلوده، سنگدانه های آلوده و استفاده از افزودنی ها به صورت فردی و یا گروهی دانست.
حملات کلریدی
وجود کلرید آزاد در بتن می تواند به لایه حفاظتی غیر فعالی که در اطراف آرماتورها قرار دارد، آسیب وارد نموده و آن را از بین ببرد.
خوردگی کلریدی آرماتورهایی که درون بتن قرار دارند، یک عمل الکتروشیمیایی است که بنا به خاصیتش، جهت انجام این فرآیند، غلظت مورد نیاز یون کلرید، نواحی آندی و کاتدی، وجود الکترولیت و رسیدن اکسیژن به مناطق کاتدی در سل (CELL) خوردگی را فراهم می کند.
خوردگی کلیدی زمانی رخ می دهد که مقدار کلرید موجود در بتن بیش از ۰/۶ کیلوگرم در هر متر مکعب بتن باشد. ولی این مقدار به کیفیت بتن نیز بستگی دارد.
خوردگی آبله رویی حاصل از کلرید می تواند موضعی و عمیق باشد که این عمل در صورت وجود یک سطح بسیار کوچک آندی و یک سطح بسیار وسیع کاتدی به وقوع می پیوندد که خوردگی آن نیز با شدت بسیار صورت می گیرد.
روش های مقاوم سازی سازه های بتنی
مشخصات خوردگی کلریدی
از جمله مشخصات خوردگی کلریدی، می توان موارد زیر را نام برد:
- هنگامی که کلرید در مراحل میانی ترکیبات (عمل و عکس العمل) شیمیایی مورد استفاده قرار گرفته ولی در انتها کلرید مصرف نشده باشد.
- هنگامی که تشکیل همزمان اسید هیدرولیک درجه PH مناطق خورده شده را پایین بیاورد، وجود کلریدها هم می تواند به علت استفاده از افزودنی های کلرید باشد و هم می تواند ناشی از نفوذیابی کلرید از هوای اطراف باشد.
حملات سولفاتی
محلول نمک های سولفاتی از قبیل سولفاتهای سدیم و منیزیم به دو طریق می توانند بتن را مورد حمله و تخریب قرار دهند. در طریق اول یون سولفات ممکن است آلومینات سیمان را مورد حمله قرار داده و ضمن ترکیب، نمک های دوتایی از قبیل THAUMASITE و ETTRINGITE تولید نماید که در آب محلول می باشند. وجود اینگونه نمک ها در حضور هیدروکسید کلسیم، طبیعت کلوئیدی داشته که می تواند منبسط شده و با ازدیاد حجم، تخریب بتن را باعث گردد. طریق دومی که محلول های سولفاتی قادر به آسیب رسانی به بتن هستند عبارتند از: تبدیل هیدروکسید کلسیم به نمک های محلول در آب مانند گچ و میرابلیت که باعث تجزیه و نرم شدن سطوح بتن می شود و عمل خلل و فرج دار شدن بتن به واسطه یک مایع حلال، به وقوع می پیوندد.
خوردگی
خوردگی یکی از موثرترین فاکتورها در تعیین عمر اقتصادی برای ساختمان ها می باشد. خوردگی نتیجه یک سری فعل و انفعالات شیمیایی در بتن و آرماتورها می باشد.
زمانی که بتن ترک خورده میلگرد به طور کامل در معرض اثرات جوی و عوامل خوردگی قرار می گیرد که این خود باعث کاهش عمر ساختمان خواهد گردید. از عوامل دیگر خوردگی در بتن یک واکنش شیمیایی با نام کربناسیون در مقطع بتنی است که عامل آن یون های فعال کلسیم که ناشی از هیدراسیون سیمان است، می باشد. این یون های فعال به سرعت با گازهای جو و رطوبت هوا واکنش انجام داده و باعث ایجاد ترکیبات شیمیایی پیچیده می گردد که سبب تغییرات در مشخصات مقطع خواهد گردید.
این زنجیره از واکنش های شیمیایی به سرعت بتن را کاهش داده و بنابراین باعث شروع خوردگی در میلگردها می گردد. با توجه به مراحل کار در این روش ابتدا قسمتهای ضعیف مقطع بتنی که مقاومت لازم را ندارند توسط روش های مکانیکی تخریب می گردد که لازمه آن، در ابتدای کار قبل از تخریب، تعیین عمق دقیق نفوذ خوردگی در مقطع است که توسط آزمایشات خاصی این عمل و نواحی که ترمیم باید در آن انجام شود مشخص می گردد.
در مرحله بعد سطح بتن توسط ماده ای خاص با نام IZOMET-BRM ترمیم می گردد، این ماده شباهت زیادی با بتن دارد. اما قابلیت ها و خواص آنچه به لحاظ مشخصات ساختمانی و چه به لحاظ مقاومت در برابر عوامل خوردگی بسیار بالاتر از بتن های معمولی است.
2- تعمیر بتن در مناطق دریایی
در مناطق گرمسیری و دریایی، به سبب وجود شرایط محیطی حاد و خورنده، سازه های بتن مسلح در معرض ابتلا به انواع خرابی ها قرار دارند. در حال حاضر سالانه برای ترمیم خرابی های آرماتور و خسارت ناشی از آن، میلیاردها دلار در سراسر دنیا هزینه می شود. تعمیر بتن در مناطق دریایی شامل تعمیر بتن در خارج از آب و تعمیر آن در داخل آب می گردد.
در خارج از آب عمده ترین خرابی ها ناشی از خوردگی میلگرد در بتن، خرابی سولفاتی، واکنش قلیایی سنگدانه ها و کربنات شدن بتن می باشد که سبب خوردگی فولاد می گردد. تعمیر سازه های بتنی در زیر آب مسائل پیچیده و مشکلی را در بر دارد. هرچند که روش های تعمیر و نوع مصالحی که به کار می رود شبیه به حالت های تعمیر بتن در خارج از آب است، ولی شرایط سخت محیطی و مشکلاتی که کار در زیر آب و یا در ناحیه ی پوشش آب به همراه دارد، تفاوت های عمده ای را ایجاد می کند. فرسایش و تخریب بتن در نواحی جزر و مد و یا در ناحیه ی پاشش آب نیز یک مساله ی جدی از نقطه نظر اقتصادی می باشد. موج آب که حاوی اکسیژن و املاح متعددی می باشد، اثر تخریبی موثری بر سنگدانه های بتن دارد.
3- لکه گیری و ترمیم
اگر قالب ها به خوبی طراحی و ساخته شوند و بتن نیز به خوبی مخلوط، ریخته و متراکم شود، لکه گیری و ترمیم بتن ضروری نیست. اما به هر حال با آنکه در ساخت دقت لازم اعمال می شود، ممکن است معایب یا لکه هایی در سطح بتن ایجاد گردد. ر این حالت، مصالح خاص و نیز شیوه های خاصی برای ترمیم به کار می رود که بر حسب انواع معایب لکه ها، بتن نمادار و غیر نمادار، با هم متفاوت هستند.
4- دسته بندی سطوح مورد ترمیم
سطوحی که در معرض دید نیستند
1- سطوحی که با نماسازی یا با مصالح پرداختی پوشیده خواهند شد.
2- سطوحی که وجود لکه ها و عدم یکنواختی رنگ آنها از نظر ظاهری اهمیتی ندارد.
)در این حالت، ترمیم به سطوح کرمو و پر کردن حفره های به جا مانده از میله های مهتری قالب محدود می شود تا از نفوذ و رسیدن رطوبت به میلگردها جلوگیری کند.)
سطوحی که در معرض دید هستند
1- سطوح نماسازی شده با قالب، بتن های شسته و سطوح تخته ماله ای که ظاهر آنها بسیار مهم است. در این حالت ب��ید قسمت های کرمو و سوراخها به گونه ای ترمیم شوند که دارای پایایی باشند. همچنین قسمت های لکه گیری شده نباید از نظر ظاهری از بقیه قسمت ها تشخیص داده شوند.
2- لکه ها دیگر، مانند سطوح حفره دار و سطوح ماسه زده باید به گونه ای ترمیم شوند که از نظر ظهر و رنگ نقاط ترمیم شده با بتن اصلی مطابقت داشته باشد.
ضمنا برای ترمیم بهتر، توجه به این نکات الزامی است:
- هرگونه تعمیر یا لکه گیری در سطح بتن، بدون بررسی کیفیت، باعث به وجود آمدن سطوحی می شود که نسبت به بتن اطراف رنگی متفاوت دارد.
- لکه هایی که در مقایسه با محیط اطراف از نظر تعداد، سطح و گستردگی کوچک هستند بهتر است دست نخورده باقی بمانند.
- لکه هایی که از فاصله ۱ تا ۲ متری دیده نمی شوند در خور توجه نیستند؛ به این دلیل، تنها
- قسمت هایی که در معرض دید قرار دارند (حداقل از فاصله ۲ مایل دیده می شوند) ترمیم می شوند.
- رسیدن به رنگ بتنی یکنواخت در بتن سفید ساده تر از بتن خاکستری است.
- ساخت بتنی با رنگ یکنواخت و بدون لکه بسیار مشکل است.
5- انواع ترمیم
ترمیم بیرون زدن دوغاب
پوشش ناقص قالب ر محل درز اجرایی، سبب بیرون آمدن دوغاب یا ملات می شود؛ در نتیجه، سطح کار تکمیل شده را می پوشاند. اگر نتوانیم فوراً دوغاب را پاک کنیم، باید آنقدر باقی بماند تا به اندازه ی کای شکننده شود و به وسیله ی قطعه ای چوب سخت و یا یک قلم به دقت خرد شود. این کار معمولا به گونه ای انجام می شود ک فقط دوغاب برداشته شده و با سطح قبلی آسیب نرسد. اگر برداشتن دوغاب بلافاصله پس از بیرون آمدن از قالب انجام شود، سطح بتن تمیز شده و بسیار زیبا خواهد شد.
ترمیم لبه دار شدن در درزهای افقی و قائم
اگر برا ادامه ی کار، قالب به خوبی به بالای قسمت قبلی فشرده نشود، نه تنها احتمال بیرون آمدن دوغاب وجود دارد، بلکه ممکن است مقداری سطوح کرم و و ماسه زده و سطوح لبه دار در سطح بتن ایجاد شود. در حالی که بتن در نما نیست، لبه دار شدن نیاز به ترمیم ندارد؛ اما در قسمت های نامدار لازم است که لبه های بیرون آمده خرد و سپس سطح کار ترمیم شود.
ترمیم لبه ها و نبشی ها
تعمیر اساسی لبه ها و گوشه هایی که در اثر ضربه های تصادفی یا سهل انگاری در هنگام برداشتن قالب ها، به خصوص در نما، به وجود آمده اند بسیار مشکل است و به دقت زیادی نیاز دارد. پیشنهاد می شود که گوشه ها و لبه ها را با خردشدگی تا ۱۰ میلیمتر رها کنیم. برای تعمیر، بهتر است اطراف قسمت مورد نظر ماده و زبر شود و پس از خیس کردن سطح قطعه برای ترمیم آن اقدام گردد. لبه های شکسته شده باید کمی عمیق شوند تا بتن جدید در داخل آن قرار گیرد و با فشار، سطح ترمیم شد با سطح بتن یکنواخت شود. قبلاً باید بتنی انتخاب شود که از نظر رنگ با بتن قبلی مطابقت داشته باشد.
ترمیم محل سوراخ های گیره ی قالب
پر کردن سوراخ های به جا مانده از میل مهارها به گونه ای که همانند رنگ بتن شود، تقریباً غیر ممکن است؛ حتی اگر در ابتدا شبیه سازی رنگ به خبر انجام شود، ملات پرکننده د معرض هوا رنگ متفاوتی پیدا خواهد کرد. به این دلیل، توصیه می شود که موقعیت سوراخ های میل مهارتها در سطح نمای بتنی از قبل طوری تعیین شود که بتوان وضعیت آنها را با وضعیت فرو رفته (پر کردن تا سطحی عقب تر از سطح بتن) مقایسه کرد. به هنگام پر کردن هم سطح سوراخ ها باید دقت کرد که از برخورد ملات با بن اطراف جلوگیری شود. برای نفوذ بهتر پایا بودن ترمیم آن نکات را باید مراعات کرد:
1- تمیز کردن کامل سوراخ با فرو کردن قطعه ای پارچه به داخل آن
2- خیس کردن داخل سوراخ ها برای کنترل مکش
3- ساخت مقداری از مخلوط با ترکیبی که رنگی شبیه بتن را فراهم کند.
4- فرو کردن ملات به داخل سوراخ و سنبه زدن آن به طور کامل، در هر مرحله، تنها ۲۵ میلیمتر از سوراخ با ملات پر می شود.
5- استفاده از یک قطعه چوب برای پر کردن سوراخ های فرو رفته. با کوبیدن چوب به وسیله ی چکش، فرو رفتگی هایی با عمق یکسان به وجود می آید.
ترمیم محل حباب های سطحی
اگر حباب های سطحی کوچک نامشخص باشند، پر کردن آنا معمول و ضروری نیست، اما اگر قطر آنها بیش از ۵ میلیمتر باشد و از فاصله ای بین ۲ تا ۴ متر در سطح بتن دیده شوند، انجام اصلاحات ضروری است. حباب های سطحی باید به گونه ای پر شوند که رنگ و بافت بتن به همان صورت باقی بماند. ملات مورد استفاده می تواند شامل ی قسمت سیمان و ۱/۵ قسمت ماسه نرم باشد.
تعمیر و ترمیم قسمت های کرمو
در قسمت های کرمو که عمق خرابی آنها از ۱۰ میلیمتر بیشتر است، ترمیم به صورت وصله ضرورت دارد. در این مورد قسمت های کرمو را تا رسیدن به بتن سالم خرد کرده؛ سپس محیط اطراف قسمت کنده شده را با قلم، ضربدر می زنند تا لبه هایی تیز و تقریباً راست گوشه به عمق ۱۰ میلی متر ایجاد شود. عمق وصله تا حد امکان باید یکنواخت باشد و معمولاً لازم نیست که کندن قسمت های کرمو تا پشت میلگردها ادامه یابد؛ مگر اینکه کرمو شدن آن ها تا پشت میلگردهای فولادی گسترش یافته باشد. برای تعمیرات کم عمق (کمتر از ۵۰ میلیمتر)، استفاده از ملات ارجح است. نوع ملات به پرداخت مورد نظر بستگی دارد (شکل های ۴ تا ۸). برای تعمیر لکه های عمیق باید قبل از لکه گیری در بتن قدیمی، میلر هایی به منظور لکه گذاشته شود.
6- تخریب و اصلاح سازه های بتنی
در صورتی که بر مبنای بررسی های انجام شده تصمیم به تعمیر اساسی سازه های بتنی گرفته شود، در انتخاب مصالح و روش اجرا باید نکات زیر مد نظر قرار گیرد.
بهترین نتیجه از عملیات تعمیر اساسی، وقتی حاصل می شود که حتی المقدور بار از روی قطعه سازه ای برداشته شود. معمولاً عملیات تعمیر شامل تخریب بتن معیوب و پر کردن فضای حاصل از کنده کاری با مصالح جانشین است. تخریب قسمت های یاد شده، نباید به بتن و میلگردهای اطراف آن آسیب برساند. مصالح جانشین باید چنان انتخاب و به کار برده شوند که بیشترین پیوستگی را با بتن قدیم داشته باشند تا در اثر ترکیدگی و تغییر طول نامتجانس قسمت های جدید نسبت به قسمت های قدیم، به پیوستگی آن دو لطمه وارد نیاید. این مصالح پس از کاربرد، نباید ترک بخورند و این در صورتی میسر است که انقباض و یا انبساط ناهماهنگ، خواه به دلیل تغییر درجه حرارت و رطوبت و خواه به دلیل اختلاف کیفیت مصالح بین بتن قدیم و مصالح جانشین موجود نباشد، به طور کلی مصالح مصرفی برای تعمیر، باید مشخصات زیر را دارا باشند:
الف) از مصالحی که قبلا در سازه مصرف شده، پایاتر باشند.
ب) فولاد را از طریق ایجاد محیط قلیایی و یا از طریق جلوگیری از نفوذ مواد خورنده، حفاظت نمایند.
پ) دارای ثبات حجم بوده و ترکیدگی قابل ملاحظه نداشته باشند تا از لحاظ انتقال نیرو بین مصالح قدیم و جدید مشکلی پیش نیاید.
ت) با بتن و فولاد چسبندگی خوبی داشته باشند.
به علاوه در مورد انتخاب مصالح و عوامل اجرایی، باید دقت خاصی مبذول و افراد مجرب و ماهر به کار گمارده شوند و اصول ایمنی در مورد کارکنان معمول گردد.
شمع زنی و نصب داربست و پایه های موقت
به طور کلی زدن شمع و برداشتن بار از روی قطعه مورد تعمیر و بستن داربست یا چاره جوییهای مشابه از اولین اقداماتی هستند که بلافاصله پس از بروز نارسایی ها مطرح می شوند. این اقدامات در حکم عملیات موقت قبل از تعمیر محسوب می شوند. برای این منظور از انواع داربستها و شمع های چوبی و فلزی استفاده می شود. در اینگونه موارد هرگاه میزان نیروهائی که باید به شمع اعمال گردند، و یا میزان تغییر مکان هایی که باید به اجزا داده شوند، زیاد باشند و یا ماهیت کار ایجاب نماید که مقادیر نیروهای اعمال شده، کنترل گردند، باید از جک های مجهز به نیروسنج استفاده گردد.
تخریب قسمت های معیوب و آسیب دیده
قدم بعدی در عملیات تعمیر سازه های بتنی، تخریب قسمت های معیوب و آسیب دیده بتن است، برای حصول نتیجه مطلوب باید اقداماتی به شرح زیر انجام گردد:
ابتدا باید محدوده ای که بتن آن معیوب و یا آسیب دیده است. مشخص گردد، این کار ممکن است از طریق ارزیابی چشمی، به کمک چکش بتن و دیگر وسایل آزمایش غیر مخرب و یا از طریق نمونه گیری انجام پذیرد. تمام قسمت های معیوب و آسیب دیده و حتی قسمت هایی که احتمال معیوب بودن آنها وجود دارد تا رسیدن به بتن سالم، باید تخریب گردند.
باید توجه داشت که یکی از علل عدم موفقیت در کار تعمیر، سهل انگاری در تخریب بتن های آسیب دیده و باقی ماندن قسمتی از این بتن ها در زیر قسمت های تعمیر شده است. این قسمتها به صورت نقاط ضعیف در اجزای سازه باقی مانده و مسائل و مشکلات بعدی را فراهم می آورند.
بدین ترتیب همیشه اضافه تر کندن مقادیر بتن چه از لحاظ زمان و چه از لحاظ هزینه بر پذیرش خطر خرابی مجدد برتری دارد. هنگامی که در رسیدن به بتن سالم تردید وجود داشته باشد، بسته به اهمیت کار با استفاده از چکش بتن و یا از طریق نمونه برداری از بتن و انجام آزمایش های مناسب، سلامت قسمت های باقی مانده سازه کنترل می گردد.
فضاهای حاصل از تخریب باید دارای شکل هندسی نسبتا منظمی باشند. هنگام تخریب باید دقت شود که به میلگردهای سازه آسیبی وارد نگردد. در صورتی که آسیب دیدگی بتن سطحی نبوده، ولی عمق آن از ضخامت پوشش بتن روی میلگردها کمتر باشد، تخریب بتن تا آزاد شدن دو سوم محیط میلگردها ادامه می یابد، ولی اگر عمق منطقه ای که باید تخریب شود از این حد بیشتر باشد، پشت میلگردها به اندازه یک و نیم برابر قطر بزرگترین دانه های مصالح سنگی مورد مصرف و حداقل به اندازه ۳ سانتیمتر خالی می شود. به طوری که بتن جدید بتواند به راحتی میلگردها را دور زده و اطراف آن را پر نماید. برای تخریب باید از وسیله مناسبی استفاده گردد که قدرت آن متناسب با عمق و گستره قسمت های معیوب و یا آسیب دیده باشد. تخریب باید چنان صورت پذیرد که قسمت های باقیمانده بتن ترک بر ندارند.
وسایل مورد استفاده برای تخریب بتن
وسایل تخریب عبارتند از:
- قلم و چکش
- چکش های برقی کوچک
- دج برهای بزرگ که با هوای فشرده کار می کنند.
- تخریب از طریق انفجارهای کوچک کنترل شده، یا با استفاده از مواد منبسط شونده
- تخریب از طریق گرمایش میلگردهای آرماتور تحت اثر جریان الکتریسیته
- پتک و دیلم
- چکش های بادی کوچک
آماده کردن سطوح قسمت های تخریب شده
تامین پیوستگی بتن قدیم با مصالح جانشین در موفقیت آمیز بودن عملیات ترمیم نقش تعیین کننده ای دارد. برای اینکه پیوستگی بتن قدیم و مصالح جانشین به نحو احسن تامین گردد، آماده سازی سطوح حاصل از تخریب، باید به شرح زیر انجام گیرد:
ابتدا باید سطح بتن به صورت زبر درآید، بدین منظور ذرات سیمان و مصالح سنگی ریزدانه واقع در حد فاصل دانه های درشت را جدا می کنند و سطح خشنی به دست می آورند، تامین این منظور ممکن است به روش های مختلفی به شرح زیر صورت گیرد:
- تیشه داری و نظافت با برس سیمی
- زبرزنی و نظافت با برس سیمی
- ماسه پاشی به کمک هوای فشرده
- ماسه پاشی به کمک آب تحت فشار
- ماسه پاشی به کمک هوای فشرده توام با مکش مواد حاصل از تخریب سطحی
تیشه داری
زخمی کردن سطح بتن به نحوی کاملاً منظم و یکنواخت است، پس از تیشه داری باید دانه های شکسته و لق شده و ریز را به کمک درس های فولادی از سطح بتن زدود.
زبرزنی
عملی مشابه تیشه داری است که به کمک ابزار مخصوص که با هوای فشرده و یا نیروی برق کار می کند، انجام می پذیرد. سطح زخمی شده باید نظیر سطح تیشه داری شده به کمک درس های فولادی مناسب از دانه های شکسته و لق شده، دانه های ریز و دوغاب سیمان پاک گردد. هنگامی که برای زبر کردن سطح بتن از روش هایی چون تیشه داری، ۲زبرزنی و ماسه پاشی به کمک هوای فشرده استفاده می شود، باید سطح زبر شده با آب تحت فشار شسته شود تا گرد و خاک و بقایای دانه های ریز از آن جدا شوند و اگر از برس سیمی برای تمیز کردن سطح استفاده می شود، باید در حین شستشو نیز برس زدن ادامه یابد. در حالتی که از ماسه پاشی توام با مکش برای زبر کردن استفاده می شود، نیازی به شستن سطح بتن پس از ناصاف کردن سطح آن نمی باشد.
پس از انجام عملیات یاد شده و شستشو در صورت لزوم، سطح بتن قدیم باید از آب اشباع گردد، به طوری که وقتی در تماس با بتن جدید قرار گرفت، آب آن را نمکد و گرفتن بتن جدید را مختل نسازد. برای رسیدن به این هدف باید بتن قدیم را ۲۴ ساعت کاملاً خیس نگه داشت. این کار از طریق پوشاندن سطح بتن با گونی، اسفنج، تشک کاهی و یا آب پاشی مستمر انجام می گیرد.
بدیهی است پس از یک شبانه روز می توان نسب به ترمیم سطح بتن یاد شده با ملات یا بتن اقدام نمود.
در صورتی که برای زبر کردن سطح بتن قدیم از ماسه پاشی به کمک آب تحت فشار استفاده شود، مشروط بر اینکه این کار بلافاصله قبل از بتن ریزی یا کاربرد ملات انجام گیرد، نیازی به عملیات اشباع کردن بتن از آب نخواهد بود.
دز تمام حالات اعم از اینکه سطح بتن از آب اشباع شود و یا از روش ماسه پاشی به کمک آب تحت فشار استفاده شده باشد، قبل از بتن ریزی یا کاربرد ملات باید قطره های آب از سطح بتن قدیم نزدوده و مدتی صبر شود، به طوری که بتن به حالت اشباع با سطح خشک در آید و رنگ آن به خشکی بزند، در این حالت دانه های سطحی بتن قدیم، سهم بسیار کمی از آب ملات یا بتن جدید را جذب خواهند کرد و از این طریق پیوستگی بتن قدیم با مصالح جدید افزایش خواهد یافت.
وجود قشر آب آزاد در سطح بتن قدیم، هنگام ریختن و جا دادن مصالح جانشین، به ایجاد یک سطح جدایی ضعیف بین مصالح قدیم و جدید منجر می شود. گاهی در ساختمانهای قدیمی، بتنی که در ابتدای امر سالم به نظر می رسد، پس از آنکه چند روز در معرض عوامل جوی قرار گرفت، شروع به سست شدن
می نماید. لذا در صورتی که بروز چنین وضعی متحمل باشد، باید پس از آماده سازی سطوح حاصل از تخریب، چند روزی بتن قدیم را به حال خود رها کرد و در صورتی که تغییری در وضع آن حاصل نگردد، اجرای عملیات و رفع نارسایی ها را دنبال نمود.
روش های تعمیر کاری
متناسب با دامنه و گسترده عملیات مورد نیاز برای رفع نارسایی های سازه های بتنی، از مصالح و روشهای مختلف استفاده می شود که متداول ترین آنها به شرح زیر است:
الف: ملات خشک
منظور از ملات خشک مخلوطی است از ۱ حجم سیمان و ۲/۵ حجم ماسه گذشته از الک ۱۶، برای پر کردن سوراخهای کوچک می توان نسبت ماسه را به ۳ تا ۳/۵ حجم افزایش داد. مقدار آب ملات باید به حدی باشد که ملات به حالت اماج درآید، در واقع آب این ملات به حدی است که می توان آن را با فشار دست به صورت گلوله درآورد، بدون آنکه آب آن بیرون بزند، ولی میزان آب باید به حدی باشد که دست را مرطوب نماید، اگر آب از این مقدار کمتر باشد، برای گرفتن ملات کافی نخواهد بود، چنانچه مقدار آب بیشتر باشد، افت ملات زیاد می گردد. بهترین نتیجه با ملات خشک وقتی به دست می آید که عمق فضایی که باید
پر شود، بسته به مورد بین ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر و مساحت سطح مورد تعمیر در قطعات بتن آرمه، حدود ۵۰۰ سانتیمتر مربع و در قطعات بتن بدون آرماتور، حدود ۱۰۰۰ سانتیمتر مربع باشد.
ب: بتن جانشین
برای پر کردن فضاهایی که فاقد آرماتور هستند و عمق آنها از ۱۰ سانتیمتر و سطح نمای آنها از ۱۰۰۰ سانتیمتر مربع بیشتر باشد و همچنین در مورد قطعات بتن آرمه برای پر کردن فضاهایی که عمق آنها از ۱۵ سانتیمتر و مقطع آنها از ۵۰۰ سانتیمتر مربع بیشتر باشد، از بتن جانشین به منظور جایگزینی بتن های کنده شده استفاده می گردد. برای ساختن بتن جانشین باید از آب شیرین استفاده کرد. مقدار سیمان مورد نیاز عموماً باید بین ۳۲۵ و ۳۷۵ کیلوگرم در متر مکعب بتن باشد. در شرایط خاص می توان عیار سیمان را تا حدود ۳۰۰ کیلوگرم کاهش و یا حداکثر تا ۴۰۰ کیلوگرم در متر مکعب افزایش داد. نسبت آب به سیمان عموماً 47% است که در شرایط خاص و استثنایی می توان آن را حداقل به 40% و حداکثر به 50% تغییر داد. بدیهی است در هر مورد مقادیر دقیق مصرف آب و سیمان در دفترچه مشخصات خصوصی قید می گردد.
پ: ملات جانشین
در مواقعی که سطح فضای خالی به قدری بزرگ و عمق آن به قدری کم باشد که نتوان از ملات خشک استفاده کرد، برای پر کردن فضا تز ملات جانشین استفاده می شود. همچنین وقتی عمق فضای خالی از مجموع قطر میلگرد و پوشش بتن روی آن کمتر باشد، باید از ملات جانشین استفاده کرد. اجرای کار در این حالت اگر ضخامت بتن کم باشد، باید با نهایت دقت و مهارت انجام گیرد تا در اثر تغییر درجه حرارت و رطوبت، تغییر شکل های نامتجانس در مرز بتن قدیم و مصالح جانشین به وجود نیاید.
ت: اندود
در صورتی که قسمت های آسیب دیده و معیوب بتن فقط نقش حفاظت آرماتور را داشته، و در مقاومت قطعه و رفتار آن تاثیر نداشته باشد و علاوه بر آن، خرابی و عوامل به وجود آورنده آن به قسمت های داخلی بتن سرایت نکرده باشد، می توان از روش اندود کردن، برای حفاظت آرماتور استفاده کرد. برای انجام اندود، روش های مختلفی را به شرح زیر می توان به کار گرفت.
- اندود کردن به روشی سنتی با ملات ماسه و سیمان
- اندود کردن با ملات پاش
- اندود کردن با موادی نظیر قیر
- اندود کردن به کمک ملاکهای تهیه شده با چسب های مخصوصی نظیر ازین آموزشی
ث: تزریق
از روش تزریق برای انسداد ترک های قطعات و نیز پر کردن فضاهای خالی پراکنده در حجم بتن های نامرغوب و متخلخل، و بالاخره برای پر کردن شکاف ها و حفره های داخلی غیر قابل دسترس قطعات بتن آرمه که معمولا در گره ها و محل تلاقی تیرها و ستونها به علت تراکم زیاد آرماتور و ممانعت از عبور بتن یا در زیر شبکه آرماتور به دلیل افت بتن (نشست خمیری) و جدا شدن آن از شبکه مزبور به وجود می آید، کمک گرفته می شود. معمولا تزریق با دوغاب سیمان مخلوط با مواد منبسط شونده و یا فرآورده های مخصوصی نظیر رزین اپوکسی صورت می گیرد.
تحقیق روش های ترمیم و تعمیر سازه های بتنی
شما می توانید برای دریافت اطلاعات بیشتر از دیگر مقالات ما بازدید نمایید: